Shefi ekzekutiv i Kazatomprom ka paralajmëruar se lufta e Rusisë ndaj Ukrainës po e bën më të vështirë për prodhuesin më të madh në botë të uraniumit që të vazhdojë të furnizojë Perëndimin ndërsa tërheqja gravitacionale drejt Moskës dhe Pekinit po bëhet më e fortë.
Meirzhan Yussupov, shefi i minierës shtetërore kazake, tha se sanksionet e shkaktuara nga lufta kishin krijuar pengesa për furnizimin e shërbimeve perëndimore.
“Është shumë më e lehtë për ne që të shesim pjesën më të madhe, nëse jo të gjithë, të prodhimit tonë te partnerët tanë aziatikë, por nuk do përmend vende të caktuara. Ata mund ta marrin pothuajse të gjithë prodhimin tonë, ose partnerët tanë në veri”, tha ai për FT.
Ai shtoi megjithatë: “Është shumë më e lehtë t’u shesim atyre, por ne nuk duam t’i vendosim të gjitha vezët tona në një shportë.”
Miniera me bazë në Astana, nga i cili shteti kazak zotëron 75 për qind, dëshiron të mbajë një përzierje të larmishme klientësh që përfshijnë kompani amerikane dhe evropiane, edhe pse transporti i materialit në rrugën tradicionale, më të lirë përmes Shën Petersburgut nuk është më një mundësi për shkak të sanksioneve.
Kazatomprom është përpjekur të krijojë një rrugë alternative për të transportuar materiale përmes Detit Kaspik, Azerbajxhanit, Gjeorgjisë dhe Detit të Zi, me një kosto më të lartë.
Kazakistani prodhon 43 për qind të uraniumit në botë, e barabartë me pjesën e tregut që karteli i OPEC-ut ka mbi naftën. Por ndikimi i mundshëm i Rusisë mbi fqinjin e saj në Azinë Qendrore ka qenë një burim shqetësimi në rritje për ndërmarrjet perëndimore dhe partnerët e industrisë.
“Do të shihni disa ndryshime,” tha Leigh Curyer, shefi ekzekutiv i NexGen Energy, që po zhvillon një projekt të madh të minierave të uraniumit në Kanada.
“Ndoshta prodhimi i tyre do rritet për t’i shërbyer Rusisë dhe Kinës. Unë mendoj se ne tashmë po shohim shenja të kësaj.”
Rosatom, monopoli bërthamor i Rusisë, mban një aksion në pesë nga 14 depozitat e Kazatomprom. Sipas këtyre marrëveshjeve, ajo merr 20 për qind të prodhimit të vendit, tha Yussupov.
Sfida e shtuar është se Rusia dhe Kina po udhëheqin ndërtimin e centraleve të reja bërthamore në nivel global.
Në vitin 2022, kompania zbuloi në një memo në raportin e saj vjetor se pronësia e kompanisë që zotëronte 49 për qind të aksioneve në Budenovskoye, një depozitë gjigante që Kazatomprom po zhvillon, iu transferua subjekteve duke përfshirë filialin e Rosatom Uranium One. Mungesa e transparencës për asgjësimin shkaktoi shqetësime brenda vendit, sipas një personi me njohuri të drejtpërdrejta për këtë çështje.
Një duzinë drejtuesish të lartë të Kazatomprom janë larguar gjatë dy viteve të fundit. Kazatomprom mohoi se eksodi ishte pjesërisht i lidhur me shitjen e aksioneve.
“Nuk ka një shqetësim të madh për nivelin e përfshirjes së Rosatom, duke përmendur nivele më të ulëta të ndërvarësisë midis dy vendeve krahasuar me sektorin e naftës dhe gazit”, tha Yussupov.
Por ai gjithashtu shtoi: “Ka, sigurisht, shqetësim”.
Komentet e shefit erdhën pasi kompania muajin e kaluar uli parashikimin e saj të prodhimit për vitin 2025 me 17 për qind dhe pezulloi udhëzimet e saj për vitin 2026. Ai përmendi mungesat e acidit sulfurik, thelbësor për nxjerrjen e uraniumit dhe vonesat e ndërtimit për objektet dhe infrastrukturën sipërfaqësore.
Kazatomprom dërgoi 49 për qind të uraniumit nën kontrollin e tij në tregun aziatik, 32 për qind në Evropë dhe 19 për qind në tregun amerikan vitin e kaluar, sipas raportit të tij të fundit vjetor.
“Ne jemi shumë seriozë kur vjen puna te diversifikimi i gjeografisë së shitjeve tona,” tha Yussupov.
Katie Mallinson, partnere e Prism Political Risk Management, një kompani e inteligjencës së biznesit, tha se Kazakistani ka qenë nën presion në rritje nga Rusia dhe Kina për të kufizuar ndërveprimin e tij me vendet perëndimore, veçanërisht që kur trupat amerikane u larguan nga Afganistani në vitin 2021.
“Ky është veçanërisht rasti për uraniumin, ku ai ka një rol kryesor në zinxhirin global të furnizimit,” tha ajo.
“Rusia ka rritur aksionet e saj në prodhimin e uraniumit të Kazakistanit dhe Kazakistani ka angazhuar gjithnjë e më shumë furnizimin e saj në tregun kinez. Kjo ol ë pikëpyetje serioze në terma afatgjatë se sa uranium do të jetë i disponueshëm në tregjet perëndimore.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e FT
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
