Deputetja e Partisë Demokratike, Jorida Tabaku, në cilësinë e Kryetares së Komisionit të Çështjeve Europiane, kritikoi ashpër projektligjin për kërkimin shkencor.
Tabaku e cilësoi atë si jo plotësisht të përputhur me legjislacionin evropian dhe mungesën e përafrimit me angazhimet që Shqipëria ka ndaj Bashkimit Europian dhe Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.
Përgjatë fjalës së saj, Tabaku shprehu shqetësimin për nivelin e ulët të financimit për kërkimin shkencor, duke theksuar se buxheti qeveritar për këtë fushë arrin vetëm 500 milionë lekë, shumë larg nga mesatarja e vendeve të BE-së që shpenzojnë rreth 1% të buxhetit të tyre.
Ajo theksoi gjithashtu se ky financim i dobët ka ndikuar negativisht në kapacitetet e universiteteve shqiptare për të kryer kërkime cilësore dhe për të tërhequr fonde nga programet e BE-së, siç është “Horizon 2020”.
Tabaku po ashtu u shpreh e shqetësuar për përmendjen e mangët të çështjes së plagjiaturës në projektligj, duke e cilësuar si një problem serioz për cilësinë e kërkimit shkencor në Shqipëri.
Ajo kërkoi masa konkrete për krijimin e një databaze kombëtare për monitorimin dhe parandalimin e plagjiaturës në kërkimin shkencor.
Deputetja e PD-së kritikoi gjithashtu qeverinë për politizimin e kërkimit shkencor dhe mungesën e decentralizimit në këtë fushë, duke theksuar nevojën për reforma që e ndajnë kërkimin shkencor nga orientimet politike dhe propagandistike. Sipas saj, projektligji në formën aktuale nuk ofron zgjidhjet e nevojshme për përmirësimin e kërkimit shkencor në vend.
Fjala e zonjës Tabaku:
Ashtu sikurse u përmend, ky projektligj nuk përafron legjislacionin evropian. Megjithatë kërkimi shkencor është një nga detyrimet kryesore që rrjedh nga Traktati I Bashkimit Europian, Marrëveshja e Stabilizim Asociimit dhe është pjesë e Planit Kombëtar të Integrimit Europian.
Së pari, e shoh me shqetësim që ne do të kemi ndarjen e granteve nga ministria përsa I përket kërkimit shkencor. Në reformën e arsimit të lartë që vet qeveria miratoi këtu e 10 vite të shkuara po bëhen tashmë, kërkimi shkencor dhe decentralizimi I universiteteve ishte një nga kriteret kryesore.
Qartësisht financimi i dobët nga ana e qeverisë, e cila për kërkimin shkencor shkon në maksimumin e 500 milionë lekëve kur mesatarja e vendeve të BE-së është 1% e të gjithë buxhetit për kërkimin shkencor është një nga arsyet kryesore. Unë shoh me shqetësim që në këtë projektligj përmendet vetëm 1 herë plagjiatura. Ndërkohë që ne kemi parë raste, një pjesë e madhe e kolegëve, janë vetë pedagogë, por ne kemi par raste të përmendura gjerësisht përsa i përket plagjiaturës. Ndërkohë që edhe në kod, në mos gaboj vetëm neni 32 përmend plagjiaturën, ndërkohë që edhe në Kodin Penal, plagjiatura përmendet si një vepër penale e cila dënohet me gjobë. Nëqoftëse flasim për cilësi të kërkimit shkencor atëherë duhet të marrim dhe masat që ta pengojmë ndodhjen e plagjiaturës . A do të marri qeveria shqiptare masa për ngritjen e një databaze për të gjithë kërkimet shkencore dhe punimet shkencore.
Është një element tjetër të cilën unë nuk e shoh të reflektuar në ligj. Unë e vlerësoj shumë largpamësine e koleges Gjonaj që priste që për pandeminë zgjidhja të vinte nga kërkimi shkencor këtu në Shqipëri, por më vjen keq që realitetit sot është që univeristetet kanë qënë të paafta të bëjnë një kërkim shkencor cilësor, së dyti të tërheqin edhe fonde të BE-së. Në programin “Horizon 2020” Shqipëria ka patur vetëm 5 milionë euro, shifrat janë pak më optimiste ashtu sic e diskutuam dje në 6.2 milionë euro për programin aktual “Horizon” dhe ne kemi diskutuar dhe me zyrën e SASPAC-ut këtu, nuk kemi asnjë koordimin me universitetet për rritjen e kapaciteteve që të përthithin më shumë fonde në këtë drejtim
Mbetet jashtëzakonisht shqetësues fakti i financimit të arsimit, 2.9 përqind e PBB, kur mesatarja e vendeve të rajonit është 3 përqind dhe 5 përqind të BE-së , zgjidhje të cilat nuk jepen as në këtë projektligj. Sado proejktligji të përpiqet të japë një kuadër orientues për kërkimin shkencor duhet shoqëruar me buxhetin por njëkohësisht dhe me masa të tjera që lidhen, sic e përmendi dh ekolegu Collaku me heqjen e politizimit nga kërkimi shkencor, me decentralizimin e këtij e këtij funksioni si në të gjithë botën dhe mosdhënien e orientimeve politike dhe tek kërkimi shkencor.
Na mbyti propaganda gjithë ditën ju lutem ta heqim nga kërkimi shkencor, ky projektligj nuk i jep zgjidhje.
