Në skajin verior të Rub al-Khali, ka sekrete të varrosura në rërë. Shkretëtira e madhe prej 650.000 kilometra katrorë në Gadishullin Arabik njihet si “Lagjja e zbrazët”. Dhe për shumicën, përveç valëve të dunave okër, ajo duket bosh.
Por jo për inteligjencën artificiale.
Studiuesit në Universitetin Khalifa në Abu Dhabi kanë zhvilluar një zgjidhje të teknologjisë së lartë për të kërkuar zona të mëdha dhe të thata për vende të mundshme arkeologjike.
Tradicionalisht, arkeologët përdorin studime tokësore për të zbuluar vendet e mundshme me interes, por kjo mund të marrë kohë dhe është e vështirë në terrene të ashpra si shkretëtira. Vitet e fundit, sensori në largësi duke përdorur pamje satelitore optike nga vende si Google Earth ka fituar popullaritet në kërkimin e zonave të mëdha për veçori të pazakonta – por në shkretëtirë, stuhitë e rërës dhe pluhurit shpesh errësojnë tokën në këto pamje, ndërsa modelet e dunave mund ta bëjnë të vështirë për të zbuluar vendet e mundshme.
“Ne kishim nevojë për diçka për të na udhëhequr dhe përqendruar kërkimin tonë,” thotë Diana Francis, një shkencëtare atmosferike dhe një nga studiuesit kryesorë në projekt.
Ekipi krijoi një algoritëm të mësimit të kompjuterëve për të analizuar pamjet e mbledhura nga radari me hapje sintetike (SAR), një teknikë pamjesh satelitore që përdor valët e radios për të zbuluar objektet e fshehura nën sipërfaqe, duke përfshirë bimësinë, rërën, dheun dhe akullin.
Asnjëra teknologji nuk është e re: pamjet SAR janë përdorur që nga vitet 1980 dhe mësimi i kompjuterave ka fituar tërheqje në arkeologji. Por përdorimi i të dyjave së bashku është një aplikim i ri, thotë Francis, dhe sipas njohurive të saj, është i pari në arkeologji.
Ajo stërviti algoritmin duke përdorur të dhëna nga një vend tashmë i njohur për arkeologët: Saruq Al-Hadid, një vendbanim me dëshmi të jetës njerëzor 5000 vjeçare që është ende duke u zbuluar në shkretëtirën jashtë Dubait.
“Pasi u mësua, na dha një tregues të zonave të tjera të mundshme afër që ende nuk janë gërmuar,” thotë Francis.
Ajo shton se teknologjia është e saktë deri në 50 centimetra dhe mund të ndërtojë modele 3D të strukturës së pritshme që do t’u japë arkeologëve një ide më të mirë të asaj që është varrosur më poshtë.
Në bashkëpunim me Dubai Culture, organizatën qeveritare që menaxhon pikën, Francis dhe ekipi i saj kryen një studim tokësor duke përdorur një radar depërtues në tokë, i cili “përsëriti atë që sateliti mati nga hapësira”, thotë ajo.
Tani, Dubai Culture planifikon të gërmojë zonat e identifikuara rishtazi dhe Francis shpreson se teknika mund të zbulojë më shumë thesare arkeologjike të varrosura në të ardhmen.
