Pitagora ishte një djalë i zgjuar. Ai i njihte trekëndëshat e tij, diçka të cilën shumica prej nesh do e kenë kuptuar shumë mirë kur gjeometria e shkollës së mesme e futi teoremën e Pitagorës në kokën tonë. Por a e zbuloi filozofi i famshëm ekuacionin me të cilin lidhet më shpesh?
Rezulton se babilonasit arritën atje përpara Pitagorës dhe me një diferencë mjaft të konsiderueshme kohore.
“Çdo libër historie do t’ju tregojë se trigonometria kthehet prapa tek astronomët e lashtë grekë,” tha studiuesi i matematikës së lashtë Dr Daniel Mansfield për IFLScience në vitin 2021.
“Më pëlqen të mendoj për të kuptuarit babilonas si një paraprirje të papritur.”
Disa nga provat më të hershme vijnë në formën e një pllake balte, që mban emrin tërheqës IM 67118, që përdor teoremën e Pitagorës për të zgjidhur gjatësinë e një diagonaleje brenda një drejtkëndëshi. Pllaka, me gjasë e përdorur për mësimdhënie, daton në periudhën e Babilonisë së Vjetër midis 1900-1600 para erës sonë, shekuj përpara se të lindte Pitagora rreth vitit 570 pes.
Një tjetër tabletë nga rreth 1800-1600 para erës sonë ka një katror me trekëndësha të etiketuar brenda. Përkthimi i shenjave nga baza 60 – sistemi i numërimit i përdorur nga babilonasit e lashtë – tregoi se këta matematicienë të lashtë ishin të vetëdijshëm për teoremën e Pitagorës (që nuk quhej kështu), si dhe koncepte të tjera të përparuara matematikore.
“Përfundimi është i pashmangshëm. Babilonasit e dinin lidhjen midis gjatësisë së diagonales së një katrori dhe anës së tij: d=rrënja katrore e 2,” shkruan matematikani Bruce Ratner në një punim mbi këtë temë.
“Ky ishte ndoshta numri i parë i njohur si irracional. Megjithatë, kjo nga ana tjetër do të thotë se ata ishin të njohur me Teoremën e Pitagorës – ose, të paktën, me rastin e saj të veçantë për diagonalen e një katrori (d2 = a2 + a2 = 2a2) – më shumë se një mijë vjet para të diturit me emrin e të cilit u emërtua.”
Nëse është kështu, atëherë pse teorema është emëruar sipas Pitagorës? Në fund, asnjë nga shkrimet e tij nuk ka mbijetuar. Ratner sugjeron se mund t’u jetë atribuar pitagorianëve, anëtarë të shkollës që ai ngriti në atë që sot është Italia jugore moderne.
“Një arsye për rrallësinë e burimeve origjinale të Pitagorës ishte se njohuritë e Pitagorës u transmetuan nga një brez në tjetrin me gojë, pasi materiali i shkrimit ishte i pakët,” shkruan Ratner.
“Për më tepër, nga respekti për udhëheqësin e tyre, shumë nga zbulimet e bëra nga pitagorianët iu atribuan vetë Pitagorës; kjo do përbënte termin “Teorema e Pitagorës”.
