Në luftën e tij të vitit 2006 me Hezbollahun, Izraeli u përpoq të vriste Hassan Nasrallah-un tre herë.
Një sulm ajror doli huq, udhëheqësi i Hezbollahut ishte larguar më parë nga vendi. Të tjerët nuk arritën të depërtojnë në përforcimet prej betoni të bunkerit të tij nëntokësor, sipas dy personave të njohur me atentatet në tentativë.
Të premten mbrëma, ushtria izraelite i rregulloi këto gabime. Ajo e gjurmoi Nasrallah-un në një bunker të ndërtuar thellë poshtë një kompleksi apartamentesh në Bejrutin jugor dhe hodhi deri në 80 bomba për t’u siguruar që ai të vritej, sipas mediave izraelite.
“Ne do i arrijmë të gjithë, kudo,” u mburr piloti i avionit luftarak “F-15I” që ushtria izraelite tha se hodhi ngarkesën vdekjeprurëse, duke shkatërruar të paktën katër ndërtesa banimi.
Por operacioni i sigurt i ushtrisë izraelite që në javët e fundit i ka dhënë goditje të vazhdueshme shkatërruese ndaj një prej rivalëve të saj më të mëdhenj rajonalë, përgënjeshtron një të vërtetë të pakëndshme: në gati katër dekada të luftës kundër Hezbollahut, vetëm kohët e fundit Izraeli ka mundur me të vërtetë të përmbysë situatën.
Banorët vëzhgojnë dëmet pas një sulmi ajror izraelit në Bejrutin jugor
Ajo që ndryshoi, thanë zyrtarët e tanishëm dhe të mëparshëm, është thellësia dhe cilësia e inteligjencës në të cilën Izraeli ishte në gjendje të mbështetej në dy muajt e fundit, duke filluar me vrasjen më 30 korrik të Fuad Shukr, krahu i djathtë i Nasrallahut, teksa pop vizitonte një mik jo larg nga vendi i bombardimeve të së premtes.
Këta zyrtarë përshkruan një riorientim në shkallë të gjerë të përpjekjeve të Izraelit për mbledhjen e inteligjencës mbi Hezbollahun pas dështimit befasues të ushtrisë së tij shumë më të fuqishme për të dhënë një goditje vdekjeprurëse kundër grupit militant në vitin 2006, apo edhe për të eliminuar drejtuesit e tij të lartë, duke përfshirë Nasrallah.
Për dy dekadat e ardhshme, njësia e sofistikuar e inteligjencës izraelite “8200” dhe drejtoria e saj e inteligjencës ushtarake, e quajtur “Aman”, mblodhën sasi të mëdha të dhënash për të përcaktuar rritjen e shpejtë të milicisë në “pjesën veriore” të Izraelit.
Miri Eisin, një ish-oficere e lartë e inteligjencës, tha se kjo kërkonte një ndryshim thelbësor në mënyrën se si Izraeli e shikonte Hezbollahun, një lëvizje guerrile libaneze që kishte trazuar vullnetin dhe qëndrueshmërinë e Izraelit në baltovinën e pushtimit të tij 18-vjeçar të Libanit të Jugut. Në vitin 2000 përfundoi në vitin 2000 në një tërheqje të turpshme, shoqëruar me një humbje të konsiderueshme të mbledhjes së inteligjencës.
Në vend të kësaj, tha Eisin, inteligjenca izraelite zgjeroi diapazonin e saj për të parë tërësinë e Hezbollahut, duke parë përtej krahut të tij ushtarak tek ambiciet e saj politike dhe lidhjet në rritje me Gardën Revolucionare të Iranit dhe marrëdhëniet e Nasrallah me presidentin e Sirisë Bashar al-Assad.
Sirianët tundin flamujt dhe ngrenë një pankartë që përshkruan Hassan Nasrallah, Presidentin sirian Bashar al-Assad, udhëheqësin Houthi të Jemenit Abdulmalik al-Houthi dhe Udhëheqësin Suprem të Iranit Ayatollah Ali Khamenei, në një tubim në 2021
“Duhet të përcaktoni saktësisht se çfarë po kërkoni,” tha ajo.
“Kjo është sfida më e madhe dhe nëse bëhet ashtu si duhet, ju lejon ta shikoni këtë në të gjithë kompleksitetin e saj, të keni pamjen e plotë.”
Inteligjenca izraelite për gati një dekadë i ishte referuar Hezbollahut si një “ushtri terroriste” dhe jo si një grup terrorist “të tipit si Osama bin Laden në një shpellë”, tha ajo. Ishte një ndryshim konceptual që e detyroi Izraelin të studionte Hezbollahun aq nga afër dhe gjerësisht duke pasur si shembull ushtrinë siriane.
Ndërsa Hezbollahu u rrit në fuqi, duke përfshirë në vitin 2012 vendosjen në Siri për të ndihmuar Asadin për të shuar një kryengritje të armatosur kundër diktaturës së tij, ai i dha Izraelit mundësinë për të marrë masat e tij. Ajo që doli ishte një “pamje e dendur e inteligjencës” – kush ishte në krye të operacioneve të Hezbollahut, kush po promovohej, kush ishte i korruptuar dhe kush ishte kthyer nga një udhëtim i pashpjegueshëm.
Ndërkohë që luftëtarët e Hezbollahut u ashpërsuan gjatë luftës së përgjakshme të Sirisë, forcat e grupit militant ishin fuqizuar për të mbajtur ritmin me konfliktin e zgjatur. Ky rekrutim gjithashtu i la ata më të prekshëm ndaj spiunëve izraelitë që rekrutonin agjentë ose kërkonin dezertorë të mundshëm.
“Siria ishte fillimi i zgjerimit të Hezbollahut,” tha Randa Slim, një drejtore programi në Institutin e Lindjes së Mesme në Uashington.
“Kjo dobësoi mekanizmat e tyre të kontrollit të brendshëm dhe hapi derën për infiltrim në një nivel të madh.”
Vajtuesit luten mbi arkivolin e një komandanti të vrarë të Hezbollahut në Bejrut në vitin 2008
Lufta në Siri krijoi gjithashtu një burim të dhënash, shumë prej tyre të disponueshme publikisht për spiunët e Izraelit – dhe algoritmet e tyre – për t’u pasqyruar.
Nekrologjitë, në formën e “Posterave të Dëshmorëve” të përdorur rregullisht nga Hezbollahu, ishin një prej tyre, të mbushura me pak informacione, duke përfshirë nga cili qytet ishte luftëtari, ku u vra dhe rrethi i tij i miqve që postonin lajmin në mediat sociale. Funeralet ishin edhe më të vlefshme për informacione, ndonjëherë duke nxjerrë nga hijet udhëheqësit e lartë, qoftë edhe shkurtimisht.
Një ish-politikan i rangut të lartë libanez në Bejrut tha se depërtimi i Hezbollahut nga inteligjenca izraelite ose amerikane ishte “çmimi i mbështetjes së tyre për Asadin”.
“Ata duhej të zbuloheshin në Siri”, tha ai, ku grupit të fshehtë papritmas iu desh të qëndronte në kontakt dhe të ndante informacione me shërbimin e inteligjencës siriane të korruptuar, ose me shërbimet e inteligjencës ruse, të cilët mbikëqyreshin rregullisht nga amerikanët.
“Ata u kthyen nga të qenit shumë të disiplinuar dhe puristë në dikë që lanë shumë më tepër njerëz brenda sesa duhej të kishin,” tha Yezid Sayigh, një bashkëpunëtor i lartë në Qendrën e Lindjes së Mesme Carnegie.
“Kënaqësia dhe arroganca u shoqëruan me një ndryshim në anëtarësimin e saj – ata filluan të bëhen të dobët.”
Kjo ishte një shmangie me rëndësi për një grup që krenohej me aftësinë për të shmangur zotësinë e njohur të inteligjencës së Izraelit në Liban. Hezbollahu hodhi në erë selinë e Shin Bet në Tiro jo një herë, por dy herë në vitet e para të pushtimit nga Izraeli të Libanit jugor. Në një moment në fund të viteve 1990, Izraeli e kuptoi se Hezbollahu po përgjonte transmetimet e tij të atëhershme të pa koduara me dron, duke mësuar rreth objektivave dhe metodave të vetë Forcave të Mbrojtjes të Izraelit, sipas dy personave të njohur me këtë çështje.
Përqendrimi i zgjeruar i Izraelit te Hezbollahu në rajon u shoqërua nga një avantazh teknik në rritje dhe përfundimisht i pakapërcyeshëm – satelitë spiunazhi, drone të sofistikuar dhe aftësi kibernetike të hakerimit që i kthejnë telefonat celularë në pajisje dëgjimi.
Ai mbledh aq shumë të dhëna sa që ka një grup të dedikuar të njohur si “Unit 9900”, i cili shkruan algoritme që analizojnë terabajtë pamjesh vizuale për të gjetur ndryshimet më të vogla, duke shpresuar të identifikojnë një mjet shpërthyes të improvizuar në anë të rrugës, një vrimë mbi një tunel ose të papritura të tjera si shtimi i një armature betoni, duke lënë të kuptohet për një bunker.
Sapo identifikohet një operativ i Hezbollahut, modelet e tij të përditshme të lëvizjeve futen në një bazë të dhënash të gjerë informacioni, të nxjerra nga pajisjet që mund të përfshijnë telefonin celular të gruas së tij, odometrin e makinës së tij ose vendndodhjen e tij. Sipas disa zyrtarëve izraelitë, këto mund të identifikohen nga burime të ndryshme si një dron që fluturon lart, nga një kamerë ÇTV e hakeruar kur ai i kalon pranë dhe madje edhe nga zëri i tij i kapur në mikrofonin e telekomandës së një televizori modern.
Çdo shkëputje nga kjo rutinë bëhet një alarm për një oficer të inteligjencës që duhet ta shoshitë, një teknikë që lejoi Izraelin të identifikonte komandantët e nivelit të mesëm të skuadrave antitank të dy ose tre luftëtarëve që kanë ngacmuar trupat IDF nga përtej kufirit. Në një moment, Izraeli arriti të mbikëqyrë oraret e komandantëve individualë për të parë nëse ata ishin tërhequr papritur në pritje të një sulmi, tha një nga zyrtarët.
Por secili prej këtyre proceseve kërkonte kohë dhe durim për t’u zhvilluar. Me kalimin e viteve, inteligjenca izraelite ishte në gjendje të kishte një bankë kaq të madhe objektive saqë në tre ditët e para të fushatës së saj ajrore, avionët e saj luftarakë u përpoqën të eliminonin të paktën 3,000 objektiva të dyshuar të Hezbollahut, sipas deklaratave publike të IDF-së.
“Izraeli kishte shumë aftësi, shumë inteligjencë të ruajtur në pritje për t’u përdorur,” tha një ish-zyrtar. “Ne mund t’i kishim përdorur këto aftësi shumë më parë gjatë kësaj lufte, por nuk e bëmë.”
Ky durim duket se u dha rezultat për ushtrinë. Për më shumë se 10 muaj, Izraeli dhe Hezbollahu shkëmbyen zjarr ndërkufitar, ndërsa Izraeli vrau disa qindra operativë të nivelit të ulët të Hezbollahut, shumica dërrmuese e tyre brenda një teatri lufte që zgjerohej ngadalë, që shtrihej disa kilometra në veri të kufirit.
Kjo duket se e ka shtyrë Nasrallahun të mendojë se dy rivalët kryesorë ishin të përfshirë në një lloj të ri kufiri, me vija të kuqe të përcaktuara mirë që mund të menaxhoheshin derisa Izraeli të binte dakord për një armëpushim në Gaza me Hamasin, duke i lejuar Hezbollahut një “marrëveshje lashtë linjë “. Kjo do ta lejonte atë të binte dakord për një armëpushim me Izraelin.
Grupi kishte nisur këtë shkëmbim të ri jarri me Izraelin më 8 tetor, në solidaritet me Hamasin e mbështetur nga Irani, në një përpjekje për të mbajtur të paktën një pjesë të fuqisë izraelite të fiksuar në kufirin e saj verior.
“Hezbollah u ndje i detyruar të merrte pjesë në luftë, por në të njëjtën kohë u kufizua ashpër, nuk kishte kurrë ndonjë qëllim që ata të merrnin një nismë ku mund të kishin ndonjë përparësi”, tha Sayigh i Qendrës së Lindjes së Mesme Carnegie.
“Ata duket se kanë hedhur disa raketa aty-këtu, dhe kanë marrë disa goditje si kundërpërgjigje, dhe duke u përgjumur në idenë se ky ishte kufiri i tij. Ata mbanin njërën, nëse jo të dyja, duart e lidhura pas shpine dhe nuk bënë asgjë që u afrohej aftësive të tyre të plota.”
Por edhe mundësia që Hezbollahu të provonte të njëjtin lloj sulmi ndërkufitar që Hamasi kishte kryer me sukses më 7 tetor – duke vrarë 1200 njerëz në Izraelin jugor dhe duke marrë 250 pengje përsëri në Gaza – ishte e mjaftueshme që Izraeli të evakuonte komunitetet pranë kufiri me Libanin. Rreth 60,000 izraelitë u detyruan të largoheshin nga shtëpitë e tyre, duke e kthyer kufirin në një zonë lufte aktive me Hezbollahun.
Për të krijuar kushtet për kthimin e tyre, kryeministri Benjamin Netanyahu duket se ka po përdor aftësitë më modernet sulmuese të Izraelit, sipas zyrtarëve të informuar për operacionet.
Kjo përfshinte shpërthimin e paparë dy javë më parë të mijëra biperave të kthyer në bomba, duke plagosur mijëra anëtarë të Hezbollahut me pajisjet që ata mendonin se do t’i ndihmonin të shmangnin mbikëqyrjen e Izraelit.
Ajo arriti kulmin të premten me vrasjen e Nasrallah, një arritje që paraardhësi i Netanyahu, Ehud Olmert, e kishte autorizuar në vitin 2006 dhe IDF nuk kishte arritur ta realizonte.
Në muajt e fundit, në mos vitet e fundit, inteligjenca izraelite thuajse kishte përsosur një teknikë që e lejoi atë të lokalizonte, të paktën me ndërprerje, Nasrallah-un, i cili dyshohej se jetonte kryesisht nën tokë, në një grumbull tunelesh dhe bunkerësh.
Në ditët pas 7 tetorit, avionët luftarakë izraelitë u ngritën me udhëzime për të bombarduar një vendndodhje ku Nasrallah ndodhej sipas drejtorisë së inteligjencës izraelite “Aman”. Bastisja u ndërpre pasi Shtëpia e Bardhë kërkoi nga Netanyahu ta anulonte, sipas një prej zyrtarëve izraelitë.
Të premten, inteligjenca izraelite duket se e kishte dentifikuar përsëri vendndodhjen e tij, duke shkuar në atë që IDF e quajti “një bunker komandimi dhe kontrolli”, me sa duket në një takim që përfshinte disa krerë të lartë të Hezbollahut dhe një komandant të lartë iranian të operacioneve të Gardës Revolucionare.
Në Nju Jork, Netanyahu u informua në margjinat e fjalimit të tij në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, ku ai hodhi poshtë nocionin e një armëpushimi me Hezbollahun dhe u zotua të vijojë me ofensivën e Izraelit. Një person i njohur me ngjarjet tha se Netanyahu e dinte për operacionin për të vrarë Nasrallah përpara se të mbante fjalimin e tij.
Fushata e Izraelit nuk ka përfunduar, thotë Netanyahu. Është ende e mundur që Izraeli të dërgojë trupa tokësore në Libanin jugor për të ndihmuar në pastrimin e një zone tampon në veri të kufirit të tij. Pjesa më e madhe e aftësive raketore të Hezbollahut mbeten të paprekura.
“Hezbollahu nuk u zhduk në 10 ditët e fundit. Ne i kemi dëmtuar dhe degraduar dhe ata janë në fazën e kaosit dhe zisë”, tha Eisin, ish-oficere e lartë e inteligjencës.
“Por ata kanë ende shumë aftësi që janë shumë kërcënuese.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Financial Times
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
