Mali Everest është mali më i lartë në Tokë, 8849 metra mbi nivelin e detit, por fakti interesant është se ai po rritet ende.
Ndërsa ai dhe pjesa tjetër e Himalajeve po vijojnë një rritje të paepur që daton që nga lindja e tyre afërsisht 50 milionë vjet më parë kur nënkontinenti Indian u përplas me Euroazinë, Everesti po rritet më shumë se sa pritej. Shkencëtarët tani mendojnë se e dinë arsyen pse, dhe kjo ka të bëjë me bashkimin monumental të dy sistemeve lumore aty pranë.
Everesti ka fituar afërsisht 50 metra lartësi për shkak të këtij ndryshimi në sistemin e lumenjve rajonal, me lumin Kosi që u bashkua me lumin Arun afërsisht 89,000 vjet më parë, vlerësuan studiuesit. Kjo përkthehet në një shkallë ngritjeje prej afërsisht 0,2-0,5 milimetra në vit.
Procesi gjeologjik në punë, thanë ata, quhet rikthim izostatik. Ai përfshin rritjen e masave tokësore në koren e Tokës kur pesha e sipërfaqes zvogëlohet. Korja, shtresa më e jashtme e Tokës, në thelb noton në majë të një shtrese manteli të bërë nga shkëmbi i nxehtë, gjysmë i lëngshëm.
Në këtë rast, bashkimi i lumenjve çoi në erozion të përshpejtuar që ka marrë sasi të mëdha shkëmbi dhe dheu, duke zvogëluar peshën afër Everestit.
“Kthimi izostatik mund të krahasohet me një objekt lundrues që rregullon pozicionin e tij kur hiqet pesha,” tha gjeoshencëtari Jin-Gen Dai i Universitetit të Gjeoshkencave të Kinës në Pekin, një nga drejtuesit e studimit të botuar të hënën në revistën Nature Geoscience.
“Kur një ngarkesë e rëndë, si akulli ose shkëmbi i gërryer, hiqet nga korja e Tokës, toka poshtë ngrihet ngadalë në përgjigje të kësaj, si një varkë që ngrihet në ujë kur ngarkesa shkarkohet,” shtoi Dai.
Studiuesit, të cilët përdorën modele numerike për të simuluar evolucionin e sistemit të lumenjve, vlerësuan se rikthimi izostatik përbën rreth 10% të shkallës vjetore të ngritjes së Everestit.
Ky proces gjeologjik nuk është unik për Himalajet.
“Një shembull klasik është në Skandinavi, ku toka është ende në rritje si përgjigje ndaj shkrirjes së shtresave të trasha të akullit që mbuluan rajonin gjatë epokës së fundit të akullit. Ky proces vazhdon edhe sot, duke prekur vijat bregdetare dhe peizazhet, mijëra vjet pasi akulli u tërhoq.” tha Dai.
