Presidentja e re e Meksikës, Claudia Sheinbaum
Presidentja e re e Meksikës, Claudia Sheinbaum, po përdor 100 ditët e para në detyrë për t’u përpjekur të ulë vrasjet dhe të çliruar disi vendin nga kontrolli i grupeve të krimit të organizuar që kontrollojnë pjesë të vendit, zhvatin biznese, kontrabandojnë drogë dhe vrasin pa u përballur me ligjin.
Ndër përpjekjet kryesore të Sheinbaum për të “paqësuar vendin” do jetë një shtytje për të ulur vrasjet në 10 qytetet më vdekjeprurëse të vendit, duke përfshirë Tijuana dhe Ciudad Juárez në kufirin e SHBA-së, sipas një prezantimi të strategjisë të parë nga The Ëall Street Journal. Ajo po planifikon gjithashtu përpjekje të reja për të luftuar kontrabandën e drogës vdekjeprurëse fentanil, që vret dhjetëra mijëra amerikanë në vit, thuhet në prezantim.
Sheinbaum pritet të zbulojë strategjinë e sigurisë që në fillim të kësaj jave, një kohë kyçe për sigurinë e Meksikës, ndërsa luftimet janë ndezur midis fraksioneve rivale të kartelit Sinaloa – një grup përgjegjës për pjesën më të madhe të fentanilit dhe drogave të tjera ia dalin të hyjnë në SHBA përmes kufirit. Ajo ka thënë tashmë se do rriste bashkërendimin midis prokurorëve shtetërorë dhe federalë të Meksikës dhe forcave të sigurisë për të synuar pikat e nxehta më të dhunshme të vendit.
“Ne po zhvillojmë një program për komunat që në këtë moment kanë numrin më të madh të vrasjeve,” tha Sheinbaum në një konferencë shtypi menjëherë pasi ajo mori detyrën më 1 tetor.
Për dekada të tëra, çdo president meksikan e ka bërë prioritet shënjestrimin e organizatave kriminale ndërkombëtare të vendit, por këto banda janë treguar elastike ndaj përpjekjeve për t’i larguar nga kontrabanda fitimprurëse e drogës në mes të korrupsionit endemik.
Presidenti konservator Felipe Calderón u shpalli luftë karteleve, duke sjellë një periudhë konflikti të dhunshëm midis bandave dhe forcave qeveritare, ndërsa mentori i Sheinbaum, ish-presidenti nacionalist Andrés Manuel López Obrador provoi një qasje më të butë të quajtur “përqafime dhe jo plumba”. Asnjëra nuk funksionoi. Bandat janë diversifikuar në zhvatje, kontrabandë me njerëz dhe vjedhje karburantesh.
Sheinbaum dëshiron të përsërisë suksesin që pati në Mexico City, ku numri i vrasjeve u përgjysmua nën qeverisjen e saj. Shefi i saj i sigurisë, Omar García Harfuch, tani ministër i Sigurisë, punoi ngushtë me agjencitë e zbatimit të ligjit të SHBA dhe rriti mbledhjen e inteligjencës, stërvitjen e policisë dhe pagat. Zyrtarët amerikanë thonë se presin që bashkëpunimi për sigurinë të rritet në presidencën e Sheinbaum.
Pjesa më e madhe e dhunës në Meksikë është punë e bandave të përfshira në veprimtari kriminale. Mijëra meksikanë janë ekzekutuar nga grupet kriminale ndërluftuese që luftojnë për rrugët për të kontrabanduar miliona pilula fentanili në bandat e SHBA-së.
Të tjerë vriten në përleshjet për biznesin miliona dollarësh të kontrabandës së karburantit nga rafineritë në shtetin Guanajuato. Zhvatja është endemike në të gjithë vendin, dhe veçanërisht në shtetin perëndimor të Michoacan, shtëpia e industrisë së gëlqeres, një lëndë kryesore.
Plani i sigurisë i Sheinbaum kërkon përdorimin intensiv të inteligjencës për të vlerësuar strukturën e grupeve kriminale dhe gjetjen e mënyrave për të përdorur inteligjencën policore për të hapur çështje gjyqësore.
“Lufta është për qendrat logjistike dhe nuk është vetëm droga,” tha Alberto Islas, një këshilltar për sigurinë në Mexico City.
“Është gjithashtu nafta, gëlqerja dhe emigrantët.”
Kartelet e Meksikës kanë qenë një problem në zgjedhjet presidenciale në SHBA. Ish-presidenti Donald Trump ka thënë se do konsideronte sulme ushtarake kundër tyre, ndërsa zëvendëspresidentja Kamala Harris tha së fundmi se do dyfishonte burimet që Departamenti i Drejtësisë i kushton për të luftuar organizatat kriminale.
Në prezantimin e Sheinbaum të parë nga Ëall Street Journal, forcat e sigurisë së Meksikës do synonin 10 qytete në pesë shtete, të cilat përbëjnë një në katër vrasje që përfshijnë krimin e organizuar.
“Identifikimi i 10 bashkive prioritare është shumë i mirë,” tha John Creamer, një ish-diplomat i lartë amerikan në Meksikë. Mbetet për t’u parë nëse qeveria do sigurojë fonde të mjaftueshme dhe burime njerëzore për këtë detyrë, tha ai.
Gjashtë qytetet e para që do synohen përfshijnë Coliman në Meksikën perëndimore. Është komuna më e dhunshme e Meksikës me një shkallë vrasjesh të lidhur me krimin e organizuar prej 173 për 100,000 banorë. Acapulco, resorti i venitur i plazheve të Paqësorit, i goditur rëndë nga dy uragane të mëdha gjatë vitit të kaluar, është gjithashtu në listën fillestare.
Acapulco ka një normë vrasjesh të lidhur me krimin e organizuar prej 85 personash për 100,000. Për krahasim, shteti amerikan me shkallën më të lartë të vrasjeve është Misisipi, me 20.7 për 100,000 njerëz, sipas Qendrës Kombëtare Federale për Statistikat Shëndetësore. Kjo është pothuajse e njëjtë me shkallën kombëtare të vrasjeve në Meksikë të lidhur me krimin e organizuar, e cila është 20.5 për 100,000.
Sheinbaum gjithashtu planifikon të përqendrohet në qendrën industriale të Guanajuato, e cila ka shkallën më të lartë të vrasjeve me krim të organizuar nga çdo shtet meksikan. I vendosur në Meksikën qendrore, shteti është një fushë beteje për karburantin fitimprurës të tregut të zi të kontrolluar nga karteli Jalisco, një nga grupet më të fuqishme të krimit të organizuar në Meksikë dhe banda lokale Santa Rosa de Lima.
Qeveria e Sheinbaum planifikon gjithashtu të përqendrohet në Chiapas, shteti jugor në kufi me Guatemalën, ku dhuna është rritur ndjeshëm këtë vit mbi kontrollin e rrugëve të lakmuara të kontrabandës me njerëz.
Një qytet tjetër që tërheq vëmendjen e qeverisë së re është Culiacán, kryeqyteti i shtetit veriperëndimor të Sinaloa, i cili është përfshirë në një luftë për territor midis dy fraksioneve të kartelit Sinaloa, organizata mbizotëruese e kontrabandës me fentanil në Meksikë.
Më shumë se 150 njerëz kanë vdekur pasi shpërtheu lufta midis “Chapitos” – djemve të bosit të burgosur të drogës Joaquín “El Chapo” Guzmán – dhe një fraksioni të udhëhequr nga Ismael “Mayito Flaco” Zambada, djali i patriarkut të kartelit Ismael “El Mayo”.
I moshuari Zambada u tradhtua nga Joaquín Guzmán López, një nga djemtë e bosit të burgosur të drogës, i cili fluturoi në SHBA në korrik pasi rrëmbeu El Mayon. Të dy burrat u arrestuan nga agjentët amerikanë pasi zbritën në një aeroport pranë El Pasos, Teksas.
Plani i Sheinbaum kërkon që qeveria t’i japë fund zhvatjes në industrinë e gëlqeres në shtetin bujqësor të Michoacan, ku një duzinë bandash kanë goditur kultivuesit, ambalazhuesit dhe shpërndarësit. Grupet kriminale shpesh manipulojnë çmimin e gëlqeres, një lëndë që shumica e familjeve meksikane e blejnë shpesh.
Në gusht, López Obrador tha se do dërgonte trupa të Gardës Kombëtare dhe forca të tjera sigurie në Michoacán pasi magazinat e mbushura me gëlqere hynë në grevë për të protestuar ndaj kërkesave të shtuara për zhvatje, duke bërë që pjesa tjetër e industrisë të mbyllej.
Plani i sigurisë parashikon një rol më të madh për qeverinë federale, me kabinetin e saj të sigurisë kombëtare që verifikon shefat e sigurimit të shtetit të emëruar nga guvernatorët. Qeveria federale do vendosë gjithashtu standarde mbarëkombëtare për 32 forcat shtetërore-policore të Meksikës, prokurorët e shtetit dhe sistemet e burgjeve.
Në Meksikë, bëhen pak ankesa penale dhe më pak çështje sillen në gjyq. Por muajin e kaluar në aktin e tij të fundit madhor, López Obrador bëri një rishikim gjyqësor përmes kongresit që kërkon që të gjithë gjyqtarët federalë të zgjidhen me votim popullor.
“Deklarata e strategjisë është një arritje e madhe,” thotë Renato Sales, një ish-shef i sigurisë meksikane. “Shpresojmë se rezultatet nuk do rrezikohen nga paqëndrueshmëria e shkaktuar nga mungesa e gjyqtarëve ndërsa rishikimi po zbatohet.” – shtoi ai.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Wall Street Journal
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
