Vendet e Bashkimit Evropian i kanë dhënë dritën jeshile një plani të paprecedentë për të dhënë një hua prej 35 miliardë eurosh për të mbështetur ekonominë e shkatërruar nga lufta të Ukrainës duke përdorur asetet e ngrira të Bankës Qendrore të Rusisë si kolateral.
Marrëveshja është pjesë e një nisme më të gjerë të aleatëve të G7 për të siguruar 45 miliardë euro (50 miliardë dollarë) për Kievin sa më shpejt të jetë e mundur. Vendi po përpiqet të frenojë një ofensivë të përtërirë ruse që ka dëmtuar rëndë sistemin e tij të energjisë dhe ka varfëruar rezervat e tij ushtarake.
35 miliardë euro do të jenë “të pacaktuara” dhe “të pacaktuara”, sipas zyrtarëve të BE-së, që do të thotë se qeveria ukrainase do të ketë fleksibilitet maksimal për të shpenzuar ndihmën. Brukseli shpreson të fillojë dhënien e parave në fillim të vitit të ardhshëm.
Marrëveshja, e arritur të mërkurën në mbrëmje nga ambasadorët, vjen një ditë pasi Hungaria konfirmoi se do të bllokonte një ndryshim kyç në regjimin e sanksioneve të BE-së deri pasi Shtetet e Bashkuara të zgjedhin presidentin e saj të ardhshëm më 5 nëntor.
Amendamenti i propozuar do të bëjë që shtetet anëtare të rinovojnë kufizimet për asetet e ngrira, me vlerë rreth 210 miliardë euro në të gjithë bllokun, çdo 36 muaj dhe jo çdo gjashtë muaj, siç dikton praktika aktuale. (Ndryshimi i ligjit të sanksioneve kërkon unanimitet ndërsa kredia kaloi me shumicë të cilësuar.)
“Ne besojmë se kjo çështje duhet të vendoset – zgjatja e sanksioneve ruse – pas zgjedhjeve të SHBA. Ky ishte qëndrimi hungarez,” tha të martën Mihály Varga, ministri i financave i Hungarisë, pas një takimi ministror në Luksemburg.
Periudha më e gjatë e rinovimit ka për qëllim ta bëjë projektin novator më të parashikueshëm dhe të sigurojë dyshimet e shprehura nga aleatët e G7. Shtetet e Bashkuara, në veçanti, shqetësohen se një vend i vetëm i BE-së mund të bllokojë në çdo kohë rinovimin e sanksioneve, të shkrijë asetet dhe ta çojë në rrëmujë të gjithë projektin.
Frika lidhet kryesisht me Hungarinë, shtetin anëtar më miqësor ndaj Rusisë, i cili ka fituar një reputacion për bllokimin e sanksioneve derisa të sigurojë lëshime të diskutueshme.
Sipas planit të G7, fitimet e papritura të fituara nga asetet do të përdoren për të shlyer gradualisht shumën e parave që secili aleat do t’i japë Ukrainës. Nëse këto fitime nuk janë më të disponueshme, Perëndimi do të duhet të paguajë faturën.
Fillimisht, BE-ja dhe SHBA-ja duhej të kontribuonin në hua në pjesë të barabarta me 18 miliardë euro (20 miliardë dollarë) secila, por mungesa e specifikave nga ana e Uashingtonit bëri që Brukseli të rriste në mënyrë drastike pjesën e tij deri në 35 miliardë euro.
Kontributi i bllokut mund të reduktohet nëse SHBA, Kanadaja, Britania e Madhe dhe Japonia përfundojnë duke bërë premtime më të mëdha. Australia, e cila nuk është në G7, gjithashtu mund të hyjë.
Marrëveshja e së mërkurës, e cila ende duhet të ratifikohet nga Parlamenti Evropian, i hap rrugën BE-së që të rrisë pjesën e saj disa miliardë para fundit të vitit dhe të fillojë disbursimet në fillim të vitit 2025.
Megjithatë, refuzimi i Hungarisë për të ndryshuar regjimin e sanksioneve mund të ngadalësojë vendimin përfundimtar në nivelin e G7.
SHBA pritet të vendosë më shumë para në tavolinë nëse periudha e rinovimit zgjatet në 36 muaj. Propozimi tashmë nuk arrin objektivin ideal të Uashingtonit (një rinovim i pacaktuar), kështu që ngecja e Budapestit nuk ka gjasa të ndihmojë negociatat.
Në reagim ndaj marrëveshjes, një diplomat vuri në dukje se “një pjesë mungon ende”.
