Vendet e varfra kanë nevojë për 1 trilion dollarë në vit për financimin e klimës deri në vitin 2030, pesë vite më herët se sa pritet që vendet e pasura të bien dakord në bisedimet e OKB-së për klimën, sipas një studimi të ri.
Shtyrja e kësaj shume deri në vitin 2035, e cila synon të ndihmojë këto vende të ulin emetimet e gazeve serrë dhe të përballen me motin ekstrem, do të vendoste barrë të mëdha mbi vendet e cenueshme, paralajmëroi Grupi i Pavarur i Ekspertëve të Nivelit të Lartë për Financimin e Klimës, një grup ekonomistësh të shquar.
Studimi u publikua të enjten në mëngjes, ndërsa qeveritë nga gati 200 vende janë duke negociuar me vështirësi në samitin Cop29 në Azerbajxhan se sa financim duhet të ofrojnë vendet më të pasura dhe sa mund të vijë nga burime të tjera.
Liderët botërorë, të cilët morën pjesë në ditët e hapjes së konferencës në Baku, ia lanë detyrën ministrave dhe zyrtarëve të lartë për të hartuar një plan të ri global për financimin e klimës, që pritet të përfundojë në fund të javës tjetër.
Por mbeten mospërputhje të mëdha mes vendeve të pasura dhe të varfra, përfshirë sa para duhet të ofrohen dhe nga cilat burime.
Bisedimet janë përqendruar në arritjen e një qëllimi prej të paktën 1 trilion dollarësh në vit për financimin e klimës për vendet e varfra deri në vitin 2035.
Kjo shifër rrjedh nga një studim i mëparshëm i grupit të nivelit të lartë (IHLEG), i cili në vitin 2022 kishte gjetur se nevojiteshin rreth 2.4 trilion dollarë në vit.
Sipas studimit origjinal, të paktën gjysma e kësaj shume mund të vijë nga buxhetet e vetë vendeve të varfra, duke lënë rreth 1 trilion dollarë në vit për t’u siguruar nga burime të jashtme, përfshirë ndihmat nga vendet e pasura.
Raporti i kësaj jave paralajmëroi se deri në vitin 2035, vendet në zhvillim, duke përjashtuar Kinën, do të kenë nevojë për 1.3 trilion dollarë në vit. Por pritja deri në vitin 2035 për të arritur këtë qëllim do të krijonte probleme të mëdha në të ardhmen, thanë ekonomistët.
Lord Stern, një nga drejtuesit e grupit, tha: “Sa më shumë të presësh, aq më e kushtueshme bëhet. Ky [1 trilion dollarë deri në 2030] është absolutisht i mundur për vendet e pasura, por kërkon përkushtim të vërtetë dhe veprim të shpejtë.”
Ai shtoi se rreth gjysma e shumës mund të vijë nga investimet e sektorit privat, rreth 250 miliardë dollarë nga bankat shumëpalëshe të zhvillimit, si Banka Botërore, dhe pjesa tjetër nga burime të ndryshme, përfshirë grante të drejtpërdrejta nga vendet e zhvilluara, të drejtat e veçanta të tërheqjes nga Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe forma të reja të taksave, si ato mbi aviacionin dhe transportin detar.
“Vendet e zhvilluara duhet të pranojnë logjikën e kësaj analize,” theksoi ai. “Shtyrja nuk ndihmon.”
Mohamed Adow, drejtori i think-tank-ut për klimën dhe energjinë “Power Shift Africa”, e përshëndeti raportin: “Është mirë të shohësh ekonomistë të respektuar që theksojnë nevojën për triliona në financimin e klimës. Kjo tregon se kërkesat e vendeve në zhvillim në Cop29 janë legjitime.”
Por ai shtoi: “Ndërsa financimi privat ka një rol për të luajtur në ndërtimin e burimeve të reja të energjisë së rinovueshme, ai ka dështuar plotësisht për të trajtuar nevojat e adaptimit të komuniteteve të cenueshme. Prandaj është jetike që të angazhohemi për financime publike të bazuara në grante.”
Financimi për vendet e varfra është çështja më e diskutuar në samitin Cop29.
Sipas Marrëveshjes së Parisit të vitit 2015, vendet e pasura kanë një detyrim ndaj botës së varfër dhe këtë vit duhet të hartojnë një “qëllim të ri kolektiv të kuantifikuar” që përshkruan se si do t’i përmbushin përgjegjësitë e tyre.
Ndërkohë që vendet e pasura bien dakord se duhet të sigurojnë një pjesë të financimit, ato duan që një pjesë e madhe e këtij qëllimi të plotësohet nga sektori privat. Disa vende po mbështesin taksa të reja për të siguruar një pjesë të shumës së nevojshme. Vendet e pasura gjithashtu kërkojnë që shtetet prodhuese të naftës dhe ekonomitë në zhvillim me emetime të larta të gazeve serrë, si Kina, të kontribuojnë.
Draftet e para të një marrëveshjeje të mundshme tregojnë se vendet janë ende shumë larg në çështjet kryesore.
Harjeet Singh, aktivist i klimës, tha: “Raporti pas raporti, përfshirë këtë, e bën të pamohueshme: na duhen triliona çdo vit për të transformuar ekonomitë dhe për të trajtuar ndikimet e klimës, dhe kostoja e mosveprimit do të jetë eksponencialisht më e lartë.”
Ndërkohë, Banka Botërore dhe bankat shumëpalëshe të zhvillimit njoftuan dyfishimin e angazhimeve të tyre kryesore për financimin e klimës, në 120 miliardë dollarë në vit deri në vitin 2030.
Megjithatë, një zyrtar i lartë i një institucioni publik financiar tha për “The Guardian” se kjo shumë nuk ishte e mjaftueshme. “Ato mund të bëjnë më shumë,” tha ai.
