Komisioni Evropian i ka dhënë një paralajmërim të mprehtë Viktor Orbanit pasi kryeministri hungarez njoftoi se do të ftonte homologun e tij izraelit, Benjamin Netanyahu, dhe do të injoronte urdhrin e arrestit nga Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC).
Mosrepsketimi i urdhrit do të shkelte detyrimet ndërkombëtare dhe do të shkaktonte dëmtim të reputacionit, tha Věra Jourová, një nga nënkryetarët e Komisionit.
ICC tha të enjten se kishte “baza të arsyeshme” për të besuar se Netanyahu dhe ish-ministri i tij i mbrojtjes, Yoav Gallant, kishin kryer krime lufte dhe krime kundër njerëzimit duke kufizuar ndihmën humanitare dhe duke goditur civilët gjatë fushatës ushtarake të Izraelit në Rripin e Gazës.
Gjykata vendosi gjithashtu një urdhër për Mohammed Deif, komandantin më të lartë të krahut ushtarak të Hamasit. (Izraeli thotë se ka vrarë Deifin, por Hamasi nuk e ka konfirmuar.)
Orbán, një aleat i ngushtë i Netanyahut, e kritikoi vendimin si “tepër të paturpshëm” dhe “cinik” dhe akuzoi ICC-në për “ndërhyrje në një konflikt të vazhdueshëm për qëllime politike”.
Ndërsa shumica e vendeve të BE-së thanë se do të respektonin urdhër-arrestin, Orbán nuk pranoi dhe e ftoi Netanyahun të vizitonte Hungarinë pa u përballur me pasoja.
“Ne do ta kundërshtojmë këtë vendim dhe nuk do të ketë pasoja për të”, tha ai.
Komentet e Orbanit u bënë shpejt tituj dhe u kritikuan nga Věra Jourová, zëvendëspresidentja e Komisionit Evropian për vlerat dhe transparencën, e cila shpesh është përplasur me qeverinë në Budapest.
“Politikanët përgjegjës janë të vetëdijshëm për angazhimet e tyre ndërkombëtare,” tha Jourová në një intervistë për Euronews.
Hungaria, si të gjitha vendet anëtare të BE-së, është palë e Statutit të Romës, traktati i vitit 1998 që përcaktoi detyrat dhe juridiksionin e ICC-së. Deri më sot, 125 shtete janë palë në traktat. Disa mungesa të dukshme përfshijnë Izraelin, SHBA-në, Rusinë, Kinën dhe Indinë.
Të gjithë nënshkruesit e traktatit pritet të respektojnë urdhrat e arrestit të lëshuara nga gjykata. Gjykata me bazë në Hagë nuk ka mjetet për të zbatuar vendimet e saj dhe mbështetet në shtetet palë për të siguruar burimet e nevojshme, duke përfshirë arrestimin e çdo të dyshuari që shkel në tokën e tyre.
Injorimi i urdhrit do të jetë një “shkelje e dukshme e marrëveshjes,” paralajmëroi Jourová.
“Palët duhet të respektojnë vendimet e gjykatës. Pra, është një vendim kufizues i Gjykatës Ndërkombëtare Penale për të gjithë ata që janë ende nënshkrues, duke përfshirë Hungarinë,” shtoi ajo, duke i bërë jehonë fjalëve të Përfaqësuesit të Lartë Josep Borrell.
“Sa herë që një vend shkel angazhimet e tij në këto institucione ndërkombëtare, është gjithmonë momenti që dëmton reputacionin e një vendi të tillë. Kështu që unë nuk mund të parashikoj proceduralisht, por mendoj se imazhi i Hungarisë mund të ndikohet disi.”
Në një deklaratë për Euronews, një zëdhënës i Komisionit mbrojti “pavarësinë dhe paanshmërinë” e ICC-së për të ndjekur penalisht “krimet më të rënda”.
“BE dhe vendet e saj anëtare janë të përkushtuar fuqishëm ndaj drejtësisë penale ndërkombëtare dhe luftës kundër mosndëshkimit. Ne mbështesim Gjykatën Penale Ndërkombëtare dhe parimet e përcaktuara në Statutin e Romës,” tha zëdhënësi.
“Të gjitha shtetet që kanë ratifikuar Statutin e Romës, i cili përfshin të gjitha vendet anëtare të BE-së, janë nën detyrimin për të ekzekutuar urdhërarrestet e lëshuara nga GJPN-ja”.
Hungaria, megjithatë, nuk është i vetmi vend i BE-së që ka hedhur dyshime mbi urdhërarrestin e lëshuar ndaj Netayanhut. Austria dhe Republika Çeke, dy nga mbështetësit më të vendosur të Izraelit në bllok, kanë ofruar gjithashtu reagime kritike, megjithëse më pak sfiduese.
Gjermania ndërkohë ka dërguar sinjale të përziera. Annalena Baerbock, ministrja e punëve të jashtme, tha se vendi do t’i bindet ligjit “në nivel evropian dhe ndërkombëtar”, por shmangu futjen në skenarë “teorikë”. Steffen Hebestreit, zëdhënësi kryesor i qeverisë federale, ishte më i paangazhuar dhe u tha gazetarëve: “E kam të vështirë të imagjinoj se do të bëjmë arrestime mbi këtë bazë.”
Kjo nuk është hera e parë që Orbán ka kontaktuar me një udhëheqës të kërkuar nga ICC.
Në korrik, kryeministri hungarez shkaktoi një reagim të madh kur fluturoi për në Moskë dhe u takua me Presidentin Vladimir Putin, të cilin gjykata e ka akuzuar për krime lufte për dëbimin e detyruar dhe transferimin e fëmijëve ukrainas.
