Shkaku që i dha fund më shumë se 50 viteve të furnizimeve me gaz nga gjiganti shtetëror rus i energjisë Gazprom te kompania austriake OMV në fillim të këtij muaji ishte sekuestrimi i gazit rus nga grupi austriak si pagesë për të mbuluar vlerën e një vendimi arbitrazhi , thanë pesë burime për Reuters.
OMV ishte ndër të paktët blerës të mbetur të gazit rus në Evropë pasi Gazprom humbi pothuajse të gjithë klientët e saj atje në vazhdën e pushtimit rus të Ukrainës në 2022. Para se të niste lufta, Rusia ishte furnizuesi i vetëm më i madh i gazit natyror në Evropë.
Më 13 nëntor, OMV tha se kishte fituar një çështje arbitrazhi në Gjermani kundër Gazprom me vlerë 230 milionë euro në lidhje me furnizimet e parregullta për njësinë e saj gjermane dhe do ndërmerrte hapa për ta zbatuar menjëherë atë duke mospaguar faturat e Gazprom.
Tre ditë më vonë, Gazprom pezulloi furnizimin me gaz për kompaninë austriake.
Sipas tre burimeve pranë Gazprom dhe OMV, firma austriake kishte konfiskuar 230 milionë euro furnizime gazi për muajin tetor. Ishte hera e parë që një klient i Bashkimit Evropian nuk kishte paguar për gazin e Gazpromit, tha një nga burimet pranë Gazprom.
Një burim i afërt me OMV tha se e shihte marrjen e furnizimeve me gaz nga Gazprom për tetorin pas vendimit të arbitrazhit si mundësinë e fundit për ta bërë këtë nëse Ukraina, e cila planifikon të përfundojë një marrëveshje që lejon gazin rus të kalojë në territorin e saj vitin e ardhshëm, ndalon rrjedhën e gazit rus në janar.
Gazprom e konsideron konfiskimin e gazit si mospagesë dhe si rrjedhim ndaloi furnizimet, tha një burim pranë Gazprom.
OMV kishte blerë gaz sovjetik dhe rus që nga viti 1968 dhe ngjarjet sinjalizuan se firma austriake po kërkon mënyra për t’u larguar plotësisht nga blerjet e gazit rus, pavarësisht nga kontratat e saj me Gazprom deri në vitin 2040, thanë katër nga pesë burimet e njohura me operacionet e Gazprom dhe OMV.
Ndërprerja e furnizimeve javën e kaluar i jep OMV-së një mundësi për të argumentuar se Gazprom ka shkelur kontratat, tha një nga pesë burimet.
Gazprom nuk pranoi të komentojë mbi marrëdhëniet e ardhshme me OMV. Një zëdhënëse e OMV tha se dërgesat e Gazprom kishin ndaluar dhe se nuk priste që gjendja të ndryshonte.
Sekuestrimi i gazit nga OMV dhe si pasojë mospagesa për furnizimet me gaz të Rusisë në tetor nuk janë raportuar më parë.
Ndikimi i shtrirë në kohë
Përfundimi i papritur i marrëdhënieve mes Gazprom dhe OMV befasoi shumë persona të brendshëm të tregut të gazit dhe është një goditje për ndikimin e gjatë ekonomik dhe politik të Gazprom në Evropën Qendrore.
Austria ka qenë një nga klientët më besnikë të Gazprom, duke mbetur pothuajse plotësisht e varur nga gazi rus edhe pse anëtarët e tjerë të BE-së kaluan në importe nga Norvegjia, SHBA-ja dhe Katari në vitin 2022.
Kontratat e OMV-së me Gazprom përfshijnë një klauzolë “merr ose paguaj”, që thotë se ajo duhet të paguajë për gazin e furnizuar edhe nëse nuk e merr atë.
Sipas një burimi të dytë pranë Gazprom, objektet e mëdha të magazinimit të gazit të Austrisë e kanë bërë atë një bastion për Gazprom në Evropën Qendrore gjatë dy dekadave të fundit. Burimi shtoi se Austria kishte kursyer miliarda nga gazi i lirë rus pas fillimit të luftës në Ukrainë.
Austria kishte marrë gazin rus me 300-400 dollarë për 1000 metër kub kur çmimet spot tregtoheshin mbi 1000 dollarë për 1000 metër kub në kulmin e ndërprerjeve të furnizimit rus në Evropë në vitin 2022, thanë dy burime pranë Gazprom.
OMV nuk pranoi të komentojë mbi çmimet. Drejtori i Përgjithshëm i OMV, Alfred Stern, ka thënë se çmimet e Gazprom ishin në përputhje me çmimet e tregut.
Pavarësisht se Gazprom ndërpreu furnizimet e OMV-së, Austria ka vijuar të marrë gazin rus nëpërmjet Sllovakisë, ka treguar një rishikim i Reuters i rrjedhjeve rajonale të gazit.
Gazprom i ka shitur më shumë gaz SPP-së së Sllovakisë që kur ndaloi shitjet tek OMV. SPP më pas rishiti gazin te blerësit austriakë, thanë tre nga pesë burimet.
Rishitjet nuk janë raportuar më parë. Gazprom dhe SPP nuk pranuan të komentojnë. OMV nuk pranoi të thoshte nëse po blinte gaz nga Gazprom në mënyrë të tërthortë përmes këtij rregullimi.
Stern i OMV kishte planifikuar të shkurtonte varësinë nga gazi rus pasi mori rolin në vitin 2021, tha një nga pesë burimet.
Përveç aksionit për furnizime të parregullta në Gjermani, OMV ka nisur disa çështje të tjera arbitrazhi kundër Gazprom, duke shlyer 2.46 miliardë euro investime ruse pasi Moska sekuestroi aksionet që kishte në një fushë gazi siberian Yuzhno Russkoye.
Austria, qeveria e së cilës zotëron 31.5% të OMV, është politikisht asnjanëse, por mbështet sanksionet kundër Rusisë.
Kancelari i saj Karl Nehammer ishte kreu i parë perëndimor që vizitoi presidentin rus Vladimir Putin pas pushtimit. Vitin e kaluar, ministri i jashtëm i saj Alexander Schallenberg tha se një shkëputje e plotë nga Rusia ishte utopike.
Marrëdhëniet janë tensionuar kohët e fundit, megjithatë. Raiffeisen Bank e Austrisë, banka më e madhe perëndimore në Rusi, e ngriu njësinë e saj lokale ruse pas një përplasjeje me manjatin Oleg Deripaska. Raiffeisen ka rreth 5 miliardë euro të bllokuara në Rusi.
Në ditën kur Gazprom ndërpreu furnizimin me gaz për OMV, Nehammer akuzoi Moskën se po e përdor e energjisë si armë.
Nehammer ka mbetur në krye të një qeverie të përkohshme që nga zgjedhjet e përgjithshme të shtatorit të fituara nga Partia e Lirisë (FPO) që është më miqësore me Rusinë. Por me rreth 29% të votave, FPO-së do t’i duhej një partner koalicioni për të komanduar një shumicë në parlament dhe për të formuar një qeveri.
Meqenëse nuk kishte asnjë partner të mundshëm koalicioni, Nehammer është ngarkuar me formimin e një qeverie në vend të kësaj dhe po negocion me partitë e tjera për të formuar një koalicion të ri që do të përjashtonte FPO-në.
Ministrja e Energjisë Leonore Geëessler tha se i takon OMV-së të vendosë nëse do largohet nga kontratat me Gazprom.
“Detyra ime dhe e qeverisë federale është të krijojë kushtet kornizë për të bërë të mundur këtë gjë”, tha ajo.
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
