Një zyrtar i maskuar në portin e Jeddah hapi një cep në mbulesën e gipsit, duke zbuluar miliona pilula amfetamine me ngjyrë rëre të future brenda një ngarkese me material ndërtimi.
Në një kalim me Jordaninë, rojet kufitare kapën më shumë se 300,000 tableta të një lënde stimuluese të njohur si kaptagon, të fshehur në rezervuarët e karburantit dhe vendet e gomave rezervë të kamionëve. Në Najranin jugperëndimor, autoritetet ekzekutuan gjashtë persona për përpjekjen e tyre për të kontrabanduar hashash dhe amfetaminë.
Incidentet, të gjitha këtë muaj, janë më të fundit nga përditësimet pothuajse ditore nga Ministria e Brendshme e Arabisë Saudite, pjesë e një fushate gjithëpërfshirëse dhe brutale të cilën ajo e ka përshkruar si “luftë kundër drogës” të nisur për të luftuar krizën në përshkallëzim.
Arabia Saudite ka qenë prej kohësh një objektiv kryesor për kontrabandistët e drogës në rajon që kërkojnë të shfrytëzojnë kufijtë e saj të gjatë të shkretëtirës me vende, përfshirë me Jordaninë dhe Jemenin, për të hyrë në atë që ata e shohin si një treg të madh konsumi.
Mjekët dhe studiuesit sauditë thonë se përdorimi i drogës është në rritje. Kjo është nxitur pjesërisht nga përhapja e drogës si kaptagoni, por gjithashtu pjesërisht, thonë ata, nga zhvendosja sociale që rrjedh nga ndryshimet e shpejta sociale dhe ekonomike nga lart-poshtë të zbatuara nën princin e kurorës Mohammed bin Salman, që kanë lënë grupe të ndryshme në shoqërinë saudite më të cenueshëm se më parë.
“Për të qenë i çiltër, është një problem në rritje,” tha një mjek që punon me pacientët e varur në provincën lindore të mbretërisë.
“Përdorimi i drogës po rritet”.
Alarmi zyrtar mbi abuzimet me drogën ka shkaktuar një ndryshim dramatik në taktika, duke filluar nga rregullat e reja që lejojnë qendrat private të rehabilitimit për herë të parë, deri në fundin e një moratoriumi të ekzekutimeve për krimet e drogës, duke rivendosur një nga regjimet më të ashpra të ndëshkimit në botë.
Mbretëria ka kryer gati 100 ekzekutime për krime të lidhura me drogën deri tani këtë vit, nga vetëm dy në vitin 2023, sipas Amnesty International.
Të dhënat zyrtare për përdorimin e drogës në Arabinë Saudite janë të pakta, por Ministria e Shëndetësisë vlerësoi vitin e kaluar se kishte më shumë se 200,000 njerëz të cilët ata i konsideronin si përdorues të drogës në mesin e 32 milionë banorëve të mbretërisë.
Studiuesit thonë se çështja në rritje mund të jetë një nga pasojat e padëshiruara të programit të princit Mohammed, “Vision 2030”, i nisur në vitin 2016 me synimin për të modernizuar mbretërinë.
Reformat kanë përfshirë heqjen e kufizimeve për koncertet muzikore, duke çuar në një përhapje të shpejtë të mundësive argëtuese dhe integrimin e shpejtë në jetën publike të grave që më parë ishin ndaluar të drejtonin makinën dhe shpesh mbaheshin në shtëpi. Megjithatë, alkooli mbetet rreptësisht i ndaluar.
Alaa Nabil Mahsoon i Universitetit “Mbreti Abdulaziz” në Jeddah, e cila botoi një studim vitin e kaluar mbi përdorimin e drogës në Arabinë Saudite, tha se ndërsa ndryshimet e mëdha shoqërore i kishin ekspozuar të rinjtë ndaj lirisë së sapogjetur, kjo kishte shkaktuar gjithashtu një kundërreagim nga familjet që kërkonin të kufizonin ato duke çuar në përplasje në rritje brenda familjeve lidhur me joshjen ndaj drogës.
Mahsoon tha se gjetja më “e habitshme” nga hulumtimi i saj ishte se gratë kishin tendencë të përdornin drogë për një periudhë më të gjatë kohore sesa burrat.
“Gratë përballen me presione të konsiderueshme shoqërore,” tha ajo.
“Është bërë përparim në zgjerimin e mundësive dhe lirive për gratë, por sfidat mbeten në nivelin e familjes. Disa familje janë më të ngadalta për t’u përshtatur me këto ndryshime, të cilat mund të krijojnë tensione, veçanërisht për gratë më të reja.”
Ajo tha se disa gra “nuk ndjejnë një ndjenjë sigurie apo përmbushjeje, ndoshta në shtëpitë e tyre. Kështu që sa herë që gjejnë drogë, e konsumojnë atë”.
Johara, një femër konsulente biznesi 37-vjeçare, mendonte se ishte një konsumuese e rastësishme e alkoolit dhe përdoruese e hashashit, por kuptoi se kishte një problem gjatë pandemisë, kur e kapi veten duke e përdorur mes telefonatave të klientëve.
“Atëherë e kuptova se kishte një problem shumë të madh”, tha Johara, e cila kërkoi që emri i saj i vërtetë të mos përdoret. Ajo iu bashkua një grupi të Narkotikëve Anonim dhe përfundimisht u qetësua, duke e përshkruar varësinë e saj si një “sëmundje”.
Një gamë e gjerë substancash është në dispozicion në mbretëri. Mjeku në Provincën Lindore, për shembull, tha se ai ka vënë re më shumë konsum të hashashit dhe metamfetaminës në formë kristali “sepse ato janë të lehta për t’u konsumuar dhe të lehta për t’u fshehur”.
Megjithatë, një shqetësim i veçantë është kaptagoni, një stimulues sintetik i prodhuar në zonat e mbajtura nga regjimi i Sirisë dhe i shpërndarë në të gjithë Lindjen e Mesme. Përhapja e saj ndihmoi që autoritetet të nisnin “luftën e tyre kundër drogës” në vitin 2022.
Caroline Rose, bashkëautore e një raporti mbi kaptagonin nga “Instituti New Lines” me bazë në Uashington, tha se megjithëse konfiskimet e drogës kishin rënë gjatë vitit të kaluar – një shenjë e mundshme se goditja po funksionon – organizatat kriminale ndërkufitare që qëndrojnë pas kontrabandës ishin përgjigjur me taktika më të sofistikuara.
“Arabia Saudite është tregu kryesor i kërkesës dhe destinacionit dhe për shkak të kësaj, trafikantët përshtatën më mënyrë sa më krijuese që të jetë e mundur”, tha ajo.
“Ekziston ende një rrjet aktiv që vepron brenda mbretërisë që po lejon dhe po bashkërendon me këto rrjete të jashtme kriminale dhe në thelb çel vrima në portet kufitare detare dhe pikat tokësore saudite.”
Ekspertët pyesin, megjithatë, nëse rivendosja e ekzekutimeve të lidhura me drogën, që përmbysi një përpjekje të mëparshme për të përmirësuar të drejtat e njeriut në mbretëri nën presionin ndërkombëtar, mund të jetë efektive.
“Nuk ka asnjë provë që tregon se përdorimi i dënimit me vdekje, edhe për krimet më të rënda si vrasja, është parandalues,” tha Dana Ahmed, studiuese në Amnesty International, duke argumentuar se ajo që po ndodh, vjen në një kohë kur nuk ka asnjë kontroll mbi Arabinë Saudite”.
Përveç rritjes së dënimeve të ashpra, autoritetet kanë pranuar nevojën për t’u përpjekur të rehabilitojnë përdoruesit e drogës. Ligji saudit nuk i ndjek penalisht ata që vijnë vullnetarisht në spitalet qeveritare për ndihmë, dhe Ministria e Shëndetësisë filloi të licencojë qendrat e rehabilitimit në pronësi private për herë të parë në vitin 2020.
“Është një dukuri e re, por kërkesa për trajtim është shumë më e lartë se oferta,” tha Khalid al-Mshari, shefi ekzekutiv i qendrës së parë private të rehabilitimit të mbretërisë, “Qaweem”.
Megjithatë, ai paralajmëroi se nuk do ketë zgjidhje të lehta.
“Njerëzit mendojnë: “Djali ynë shkoi në rehabilitim për disa ditë dhe kaq,” tha Mshari.
“Kjo është një sëmundje kronike. Mund ta frenosh disi, por është e vështirë të kurohet.
“Një i varur mund të jetë i matur për 10 ose 15 vjet, por është gjithnjë shumë e vështirë për ata që të mos riktheheshin sërish”.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Financial Times
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
