Nuk ka paqe mes disa zyrtarëve të Bashkimit Evropian dhe Elon Musk. Dhjetorin e kaluar, rregullatorët evropianë nisën një hetim për trajtimin e përmbajtjes nga platforma e tij e mediave sociale X, dhe në tetor ai e quajti nënpresidenten në largim të Komisionit Evropian, Vera Jourova, “mishërimi i së keqes banale, burokratike”.
Brukseli më 16 dhjetor bëri një lëvizje tjetër për të kundërshtuar ndikimin e miliarderit duke nënshkruar kontrata me një konsorcium kompanish evropiane për të filluar punën për një alternativë ndaj Starlink, rrjeti i satelitëve të internetit të orbitës së ulët të Tokës (LEO) të Musk.
Komisioni njoftoi fillimisht IRIS2 në nëntor 2022, duke deklaruar se shërbimi do fillonte në 2024 dhe do “përbënte një shtyllë të re të bazuar në hapësirë për një Evropë dixhitale, elastike dhe më të sigurt”.
Evropianët nuk e kanë arritur këtë objektiv, pasi s’ka ende satelitë IRIS2 në orbitë, por BE-ja nuk po dorëzohet dhe këtë javë nënshkroi kontrata me një konsorcium të SES me qendër në Luksemburg, Eutelsat të Francës dhe Hispasat të Spanjës.
“Është një çast historik vërtet i rëndësishëm,” tha shefi ekzekutiv i SES Adel Al-Saleh në një intervistë pak para nënshkrimit.
“I jap shumë meritë Komisionit për këmbënguljen sepse është e ndërlikuar të marrësh diçka të tillë. E dini, SHBA-ja ka një qeveri por ju keni të bëni me shumë shtete anëtare këtu për të krijuar një program si ky.”
Starlink, rrjeti i SpaceX me më shumë se 6,000 satelitë, ka një përparësi mbi IRIS2 falë qasjes më të lehtë te kapitali dhe mbështetjes bujare të qeverisë në SHBA, sipas Al-Saleh.
Qeveria e SHBA-së jo vetëm që “krijon kuadrin rregullator dhe qasja në kapital është më tërheqëse, por në fakt ata japin kontrata të mëdha në mënyrë që këto kompani të jenë në gjendje të tregojnë se çfarë mund të bëjnë.”
IRIS2 është përpjekja e Evropës për të rikuperuar një pjesë të shkëlqimit të saj hapësinor, me startup-et lokale, si kompania e eksplorimit, për të marrë ndihmë në zhvillimin e produkteve që SpaceX ka prezantuar dhe përdorur prej vitesh.
BE-ja planifikon të investojë 6 miliardë euro në IRIS2, por kjo është ende më e vogël se kontratat e SpaceX të dhëna nga NASA, Pentagoni dhe të tjerët.
Operacioni në SHBA është gjithashtu më i thjeshtë. “Nëse keni një shërbim interneti me brez të gjerë si Starlink, mund ta shisni atë në të 50 shtetet dhe thjesht të merreni me FÇ dhe agjenci të tjera federale,” tha Micah Walter-Range, partner dhe bashkëthemelues i firmës konsulente hapësinore Caelus Partners. “Nëse po përpiqeni të bëni diçka të tillë në Evropë, është më e ndërlikuar dhe duhet të mendoni të gjeni gjuhën e përbashkët me shumë vende. Është një sfidë.”
IRIS2 nuk do jetë një alternativë e qëndrueshme për Starlink për vite me rradhë, por pamja afatshkurtër nuk është e gjitha e zymtë për SES. Për shembull, analistët e ING në një raport të botuar më 6 dhjetor theksojnë se me gjithë zhurmën, Starlink po përpiqet të përmbushë kërkesën.