Kthimi i Donald Trump në pushtet paraqet një tronditje në qasjen e SHBA-së për të adresuar krizën e fentanilit të Amerikës dhe atë që zyrtarët kundër narkotikëve thonë se është pengesa më e madhe për zgjidhjen e saj: Kinës.
Këshilltarët e ekipit të tranzicionit të presidentit të zgjedhur republikan po mbrojnë një qëndrim shumë më agresiv ndaj Pekinit lidhur me fentanilin sesa ai i miratuar nga presidenti demokrat Joe Biden.
Tashmë, Trump po sinjalizon se për të frenuar rrjedhën e narkotikëve ai do përdorë armën e tij të zgjedhur: tarifat.
Në postimet e së hënës në Truth Social, rrjetin e tij social, ai premtoi tarifa shtesë 10% për mallrat nga Kina dhe 25% tarifa për mallrat nga Meksika dhe Kanadaja. Trump pretendoi se këto kombe nuk kanë ndërmarrë veprime mjaftueshëm të forta për të ndaluar drogat e paligjshme, veçanërisht fentanilin, të hyjnë në Shtetet e Bashkuara. Ai tha se bisedimet e tij të shumta me Kinën për ndalimin e rrjedhës së drogës ishin “të kota”.
Këshilltarët e Trump po bëjnë gjithashtu presion për sanksione të SHBA-së ndaj institucioneve financiare kineze që dyshohet se janë të lidhura me tregtinë e fentanilit. Megjithatë Trump do jetë ai që do marrë vendimet përfundimtare.
Kina është burimi mbizotërues i lëndëve kimike të përdorur nga kartelet meksikane për të prodhuar fentanilin, ndërsa pastruesit kinezë të parave janë bërë lojtarët kryesorë në tregtinë ndërkombëtare të drogës, thonë autoritetet amerikane. Administrata Biden ka negociuar me Pekinin gjatë vitit të kaluar për t’i goditur të dyja.
Diplomacia ka dhënë rezultate premtuese, por modeste deri tani. Kjo ka zhgënjyer disa zyrtarë të sigurisë amerikane dhe ata që kanë një qaje më të ashpër ndak Kinës, të cilët thonë se SHBA-ja duhet të rrisë presionin për të detyruar udhëheqjen e Pekinit të veprojë.
“Kur nuk i bën këto gjëra, atëherë asnjë masë nuk ka vlerë,” tha Steve Yates, një ekspert i Kinës dhe ish-zyrtar i sigurisë kombëtare në administratën e Xhorxh W. Bush. Yates, i cili nuk është i përfshirë zyrtarisht me ekipin e tranzicionit të presidentit të zgjedhur, ka këshilluar rrethin e Trump për politikën e fentanilit. Gjatë dekadës së fundit, më shumë se 400,000 amerikanë kanë vdekur nga mbidozat e opioideve sintetike, duke përfshirë vajzën e Yates, e cila vdiq vitin e kaluar.
Yates dhe të tjerët që këshillojnë ekipin Trump thonë se një nga mënyrat më të shpejta dhe më të sigurta që Uashingtoni të tërheqë vëmendjen e Pekinit është të sanksionojë bankat kineze që bëjnë biznes me pastruesit e parave dhe shitësit e korruptuar të kimikateve.
Bankat e huaja të goditura nga sanksionet e SHBA-së nuk mund të angazhohen me institucionet financiare amerikane ose të kenë qasje te dollari amerikan, duke kufizuar rëndë aftësinë e tyre për të kryer transaksione biznesi ndërkombëtarisht, sipas Edëard Fishman, një ekspert sanksionesh në Universitetin e Kolumbias. Ai tha se Uashingtoni mund të ngrijë gjithashtu asetet e SHBA-së të mbajtura në bankat e sanksionuara.
Është një armë e fuqishme që është përdorur kundër institucioneve financiare në vendet e disa kundërshtarëve të SHBA-së si Irani dhe Rusia, por kurrë kundër bankave në Meksikë dhe Kinë të lidhura me trafikun e drogës, sipas David Asher, një ish-zyrtar i lartë amerikan kundër pastrimit të parave. i cili ndihmoi në shënjestrimin e financave të grupit terrorist të Shtetit Islamik.
“Duhet të goditni të gjithë bankierët. Është diçka themelore,” tha Asher, tani një bashkëpunëtor i lartë në Institutin Hudson, një institut konservator i mendimit në Uashington.
Asher formuloi një plan paraprak që qarkullon në qarqet e ekipit të tranzicionit të Trump, i cili kërkon një grup pune të gjithë qeverisë që përfshin të gjitha aspektet e fuqisë diplomatike, të zbatimit të ligjit dhe financiar të SHBA-së për të adresuar krizën e fentanilit.
Pjesë të planit, të ndara me Reuters, bëjnë thirrje për padi penale ndaj institucioneve të mëdha financiare kineze dhe meksikane që dyshohet se pastrojnë para për kartelet; sanksione masive ndaj kompanive kineze dhe njerëzve të përfshirë në tregtinë e fentanilit; rritjen e shpërbkimeve që mund ë çojnë në kapjen e trafikantëve më të kërkuar; luftë kibernetike kundër karteleve meksikane; dhe një agjenci e inteligjencës amerikane që të përqendrohet te fentanil që është në përpjesëtim me luftën kundër organizatave terroriste.
Një zëdhënës i Ambasadës Kineze në Uashington përmendi hapat e shumtë që Kina ka ndërmarrë për të parandaluar prodhimin, trafikimin dhe abuzimin e paligjshëm të fentanilit që nga rifillimi i bisedimeve me administratën Biden. Ambasada paralajmëroi se Kina do kundërpërgjigjet nëse SHBA-të marrin një qëndrim më luftarak.
“Sanksionet, shpifjet dhe thashethemet kundër Kinës vetëm sa do minojnë më shumë themelet e bashkëpunimit Kinë-SHBA kundër narkotikëve”, thuhet në një deklaratë të ambasadës.
“Kina kundërshton me vendosmëri përdorimin arbitrar të sanksioneve të njëanshme nga SHBA dhe do mbrojë me vendosmëri të drejtat dhe interesat e saj legjitime.”
Armiqësia ndaj qeverisë së Kinës ka zënë rrënjë në Capitol Hill, me demokratët dhe republikanët që kërkojnë veprime tregtare për të ndëshkuar Pekinin për atë që disa besojnë se është një përpjekje e qëllimshme për të destabilizuar Shtetet e Bashkuara përmes fentanilit.
Tarifat e premtuara të Trump prej 10% ndaj Kinës për narkotikët mund të jenë thjesht një breshëri që hap luftën. Hoëard Lutnick, i zgjedhuri i Trump për të drejtuar Departamentin e Tregtisë dhe për të mbikëqyrur Zyrën e Përfaqësuesit të Tregtisë së SHBA, tha në një intervistë podcast në tetor se “Kina po sulmon Amerikën” me fentanil dhe sugjeroi që Trump mund të vendosë tarifa deri në 200% ndaj Kinës. Gjatë fushatës, Trump u zotua të përcaktojë kartelet e drogës në Meksikë si grupe terroriste dhe të shfrytëzojë ushtrinë amerikane për t’i shkatërruar ato.
Por nuk është e qartë nëse Trump është i gatshëm të lëvizë përtej tarifave për mallrat kineze dhe të ndërmarrë veprime më të forta, siç është goditja e bankave kineze me sanksione lidhur me fentanilin.
Mosmarrëveshjet e kaluara të Trump me Pekinin janë përqendruar kryesisht në suficitin e madh tregtar të Kinës, jo në opioidet sintetike. Trump shprehu admirim për presidentin kinez Xi Jinping gjatë pjesës më të madhe të mandatit të tij të parë, edhe pse vdekjet nga mbidoza në SHBA u rritën.
Zëdhënësja e ekipit të tranzicionit të Trump, Karoline Leavitt, e pyetur nga Reuters nëse presioni i shtuar i administratës së tij ndaj Kinës mbi fentanilin mund të përfshijë sanksione bankare, tha se amerikanët e rizgjodhën Trumpin “për të udhëhequr vendin tonë dhe për të rivendosur paqen përmes fuqisë në mbarë botën”. Ajo tha se Trump “do ndërmerrte veprimet e nevojshme për ta bërë këtë” kur të kthehet në Shtëpinë e Bardhë.
Një hetim i Reuters në zinxhirin global të furnizimit me fentanil ka treguar se sa e lehtë është blerja e lëndëve të para në internet nga shitësit kinezë, të cilët i dërgojnë ato me rrugë ajrore në SHBA të maskuara si pajisje dhe mallra të tjera me kosto të ulët. Këto kuti zakonisht lundrojnë pa doganë në mes të një deti me importe të tjera kineze dhe dërgohen nga trafikantët në laboratorët meksikan të drogës. Qëndrimet dypartiake po forcohen në Uashington për t’i dhënë fund përdorimit të këtij kanali hyrës nga Kina.
Ekziston një konsensus në rritje në qarqet republikane pranë Trump se Pekini ka shfrytëzuar, madje ka krijuar, epideminë e opioideve sintetike për të dëmtuar amerikanët. Ata tregojnë për një raport dypartiak të lëshuar në prill nga komiteti i zgjedhur i Dhomës së Përfaqësuesve për Kinën që e quan Kinën “burimin përfundimtar gjeografik” të krizës së fentanilit. Raporti pretendon se Pekini ofron zbritje tatimore për kompanitë kineze që eksportojnë kimikate fentanili dhe se lejon grupet e lidhura me trafikun e drogës të veprojnë për sa kohë që përpjekjet e tyre janë të përqendruara jashtë vendit.
“Shkaku kryesor i epidemisë së drogës në SHBA qëndron në vetë SHBA-në.” tha Mao Ning, zëdhënëse e Ministrisë së Jashtme të Kinës
Pekini i ka hedhur poshtë vazhdimisht pretendimet në atë raport. Ambasada kineze në deklaratën e saj tha se “ideja që Kina të përdorë fentanilin si një mjet për të dobësuar strategjikisht SHBA-në bie plotësisht në kundërshtim me faktet dhe të vërtetën”.
Shtëpia e Bardhë e Biden pajtohet me Kinën për çështjen e zbritjeve. Pekini ofron lehtësime tatimore për kimikatet e shitura jashtë vendit. Por nuk ka asnjë provë që Kina po subvencionon eksportet në shkallë të gjerë të lëndëve të paligjshme për prodhimin e fentanilit, siç pretendohet në raportin e Kongresit, tha një zyrtar i lartë i administratës për Reuters.
“Ne thjesht nuk kemi qenë në gjendje t’i vërtetojmë ato pretendime,” tha zyrtari.
“Në fakt, përkundrazi, ne e kemi parë nga afër dhe mendojmë se ata gabohen.”
Zyrtari tha se homologët e tyre kinezë po bashkëpunonin në mirëbesim në bisedimet kundër narkotikëve.
Kina ka disa nga ligjet vendase më të ashpra të drogës në botë – një nënprodukt i Luftërave të Opiumit të shekullit të 19-të, kur Kina u detyrua të legalizonte përdorimin e opiumit nën detyrimin e Perëndimit superior ushtarak, i cili po përfitonte nga tregtia. Varësia masive dhe trazirat politike pasuan, duke çuar në atë që njihet si “Shekulli i Poshtërimit”.
Ngritja e vendit nga pika më e ulët që preku, ishte një nga arritjet më krenare të Partisë Komuniste Kineze dhe Kina e ka portretizuar veten globalisht si një kryqëzatë kundër drogës.
Zyrtarët kinezë theksojnë se kanë forcuar kontrollet mbi shumë lloje të kimikateve pararendëse. Ata kanë thënë vazhdimisht se epidemia e fentanilit është një katastrofë e vetë Amerikës dhe se SHBA duhet të përqendrohet në frenimin e kërkesës në shtëpi në vend që të fajësojë të huajt.
“Shkaku kryesor i epidemisë së drogës në SHBA qëndron në vetë SHBA,” tha Mao Ning, një zëdhënëse e Ministrisë së Punëve të Jashtme, në Pekin muajin e kaluar.
Ajo që është e qartë është se qasja e matur e Bidenit ndaj angazhimit me Pekinin në luftën kundër narkotikëve është në favor jo vetëm të atyre që këshillojnë Trumpin, por edhe midis disa zyrtarëve të tanishëm dhe ish-zyrtarë amerikanë të njohur me diskutimet SHBA-Kinë.
Ata zyrtarë thonë se Kina, ndonëse e dobishme në disa fusha, ka ecur ngadalë në prioritetet më të mëdha të Uashingtonit kundër narkotikëve dhe ka sinjalizuar se po kërkon të nxjerrë lëshime strategjike në këmbim të një pune më të madhe kundër fentanilit. Duke iu përgjigjur një kërkese kineze, presidenti Joe Biden hoqi sanksionet tregtare ndaj një instituti qeveritar kinez në nëntor 2023 për të joshur Pekinin përsëri në tryezë për bisedimet për fentanilin gjatë një tendosjeje veçanërisht të vështirë në marrëdhëniet dypalëshe.
“Kina sheh gjithçka përmes lenteve të përdorimit të levave. Fentanili nuk bën përjashtim”, tha një zyrtar i lartë amerikan për Reuters.
Për këtë raport, Reuters foli me afro katër duzina burime nga Shtetet e Bashkuara, Kina dhe organe ndërkombëtare si Kombet e Bashkuara. Ato përfshijnë njerëz të përfshirë drejtpërdrejt në bisedimet e fentanilit SHBA-Kinë, diplomatë, zyrtarë të zbatimit të ligjit, ekspertë të politikave të drogës, ligjvënës dhe ndihmës të qeverive.
Raportimi ofron dritaren e parë në bisedimet e fentanilit SHBA-Kinë. Ai gjithashtu zbulon hendekun që ndan të dy palët; kufizimet e strategjisë së Bidenit; dhe rreziqet e mundshme me të cilat përballet SHBA-ja nën drejtimin e Trump nëse ai ndjek një linjë më të ashpër.
Si erdhi fentanili në SHBA
Fentanili u zhvillua dekada më parë si një anestetik dhe ende përdoret gjerësisht në spitale për të lehtësuar dhimbjet kirurgjikale. Fillimisht u shfaq në rrugët e SHBA-së në vitet 1970 si “China Ëhite”, pseudonimi për heroinën e përzier me fentanil.
Shpërthimi erdhi në vitet 2010 pasi SHBA-ja kufizoi qasjen te ilaçi kundër dhimbjeve, oxycodone me recetë për shkak të abuzimit të përhapur. Trafikantët e mbushën boshllëkun me pilula të falsifikuara kundër dhimbjeve që përmbanin fentanil, shumica e tyre të prodhuara në Kinë, sipas autoriteteve amerikane.
Roli i Kinës në atë biznes të paligjshëm ndryshoi papritur në maj 2019 kur Pekini filloi të kontrollonte fort të gjitha lëndët e lidhura me fentanilin, duke i dhënë fund në mënyrë efektive eksporteve të produktit të përfunduar. Dukej si një përparim diplomatik për Trump-in, i cili i kishte kritikuar këto dërgesa në mandatin e tij të parë.
Megjithatë, Kina mbeti një lojtar kyç në tregtinë e fentanilit, pavarësisht goditjes së vitit 2019. Prodhuesit e tij kimikë thjesht u përqendruan në eksportimin e përbërësve të fentanilit në kartelet e Meksikës, të cilët morën përsipër prodhimin e opioidit sintetik, thonë autoritetet meksikane dhe amerikane. Meksika, u bë shëmbëlltyra e fatkeqësisë, edhe pse kimikatet kineze mbetën zemra e saj.
“Në këtë kohë ndodhi ndryshimi i madh i paradigmës,” tha Mike Broën, një ish-agjent special me Administratën Amerikane të Zbatimit të Drogës (DEA) i cili tani organizon podcastin “The Opioid Matrix” duke u përqendruar në zinxhirin e furnizimit të paligjshëm të drogës.
Pasardhësi i Trumpit, Biden, u përplas me Kinën për një sërë çështjesh, duke përfshirë kontrollet e eksportit të mikroçipëve të SHBA-së që synonin ngadalësimin e ushtrisë së Kinës dhe rrëzimin e një tullumbaceje të dyshuar spiune kineze në shkurt të 2023-ës, që u zhvendos në të gjithë Shtetet e Bashkuara kontinentale.
Kina ngriu linjat jetike të komunikimit në një sërë fushash, duke përfshirë antinarkotikët, në gusht të vitit 2022, pasi kryetarja e atëhershme e Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi vizitoi Tajvanin. Në fillim të vitit 2023, Xi i Kinës akuzoi Uashingtonin për “lëvizje të gjithanshme për të shtypur Kinën”.
Më vonë atë vit, Shtëpia e Bardhë shtoi Kinën në listën e kombeve që i konsideron vendet kryesore prodhuese ose tranzite të drogës. Lëvizja preku krerët e Kinës, të cilët e panë atë si një njollë në reputacionin global të vendit. Që atëherë ata kanë bërë presion për heqjen e masës.
Por larg vëmendjes, të dyja palët kishin arsye për të kërkuar afrimin. Për Xi, legjitimiteti në shtëpi varet nga ofrimi i prosperitetit. Ekonomia e Kinës ishte dhe është ende në vështirësi dhe SHBA-ja është blerësi i vetëm më i madh i eksporteve të saj.
Për administratën Biden, episodi i balonës nënvizoi rrezikun e mundshëm që një episode të shkaktojë përpasje midis dy superfuqive bërthamore. Për më tepër, Biden në atë kohë ende kishte synim për të kandiduar për një mandat të dytë. Numri shqetësues i vdekjeve në SHBA nga mbidoza e fentanilit në qeverisjen e tij, më shumë se 76,000 vetëm në vitin 2022, ishte një pengesë.
Një rivendosje marrëdhëniesh me Kinënduhej bërë. U arritën marrëveshje që Xi dhe Biden të takohen në nëntor 2023 pranë San Franciskos.
Si pjesë e shkrirjes së akullit, Xi ftoi një grup dypartiak prej gjashtë senatorë amerikanë që të takoheshin me të një muaj përpara mbledhjes presidenciale. Fentanili ishte një nga temat kryesore të diskutimit në atë mbledhje 80-minutëshe në Pekin, kujtoi senatori Bill Cassidy, një republikan nga Luiziana që mori pjesë.
Xi solli sanksionet e Shteteve të Bashkuara të kohës së Trump kundër një instituti kinez të mjekësisë ligjore si një pengesë për rifillimin e bisedimeve kundër narkotikëve. Ndërsa Xi nuk e tha në mënyrë të qartë këtë, Cassidy tha se nënteksti ishte i qartë: “Hiqni sanksionet nëse doni të bashkëpunoni”.
Biden e bëri pikërisht këtë një ditë pas takimit të tij më 15 nëntor 2023 me Xi në Kaliforni, duke i hapur rrugën rifillimit të bashkëpunimit kundër drogës.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Reuters
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
