Një asteroid me diametër 100 metra ka aktivizuar për herë të parë procedurat globale të mbrojtjes planetare, pasi vëzhgimet e teleskopëve treguan se ekziston një mundësi që ai të përplaset me Tokën në vitin 2032.
Asteroidi “2024 YR4” u zbulua nga një teleskop automatik në Kili më 27 dhjetor të vitit të kaluar, por që atëherë ai është renditur në krye të listave të rrezikut të përplasjes, të mbajtura nga agjencitë hapësinore amerikane dhe evropiane.
Bazuar në matjet e deritanishme, ky asteroid ka një mundësi prej 1.3 për qind për t’u përplasur me Tokën më 22 dhjetor 2032, ose, e thënë ndryshe, një probabilitet prej 99 për qind që të kalojë pranë planetit tonë pa ndonjë incident.
“Ka shumë mundësi që ky asteroid të kalojë pa probleme,” tha Colin Snodgrass, profesor i astronomisë planetare në Universitetin e Edinburgut. “Por kërkon më shumë vëmendje nga teleskopët derisa të mund ta konfirmojmë me siguri. Sa më gjatë ta ndjekim orbitën e tij, aq më të sakta bëhen parashikimet tona për trajektoren e tij të ardhshme.”
Asteroidi “2024 YR4” është renditur në shkallën tre të Torino Impact Hazard Scale, një sistem vlerësimi që shkon nga zero (pa rrezik) deri në dhjetë (kur një përplasje është e sigurt dhe përbën një kërcënim për qytetërimin), përcjell The Guardian.
Niveli tre nënkupton një afrim të ngushtë që meriton vëmendjen e astronomëve, pasi ekziston një mundësi 1 për qind ose më e lartë për përplasje brenda dekadës së ardhshme, e cila mund të shkaktojë “shkatërrim të lokalizuar”.
I vetmi asteroid që ka marrë një vlerësim më të lartë se 2024 YR4 është Apophis, i cili u bë lajm botëror në vitin 2004 kur fillimisht u rendit në nivelin katër në shkallën Torino.
Më vonë, pas vëzhgimeve të mëtejshme, u konfirmua se Apophis nuk përbën kërcënim për të paktën një shekull.
Sipas Gareth Collins, profesor i shkencave planetare në Imperial College London, rritja e monitorimit të objekteve afër Tokës do të sjellë detektime më të shpeshta si rasti i asteroidit 2024 YR4.
“Në këtë fazë, gjëja më e mirë që mund të bëjmë është të vazhdojmë gjurmimin e asteroidit për sa më gjatë të jetë e mundur, në mënyrë që të parashikojmë trajektoren e tij me më shumë besueshmëri,” tha ai.
Një asteroid me madhësinë e 2024 YR4 nuk do të shkaktonte një ngjarje të nivelit të zhdukjes masive, si ajo që solli fundin e dinosaurëve 66 milionë vjet më parë, kur një asteroid me diametër 10 deri në 15 kilometra u përplas me Tokën. Megjithatë, hapësirat shkëmbore 100 metra të gjera, të cilat godasin Tokën mesatarisht çdo disa mijëra vjet, kanë potencialin të shkaktojnë dëme katastrofike në shkallë qytetesh.
Zbulimi i asteroidit ka aktivizuar për herë të parë dy grupe ndërkombëtare të reagimit ndaj asteroidëve, të mbështetura nga OKB-ja:
– “International Asteroid Warning Network” (IAWN) ka nisur vëzhgime shtesë për të zvogëluar pasiguritë në orbitën e asteroidit.
– “Space Mission Planning Advisory Group” (SMPAG) është gjithashtu në gatishmëri dhe do të propozojë plane për ndërhyrje, nëse është e nevojshme, përfshirë devijimin e asteroidit me një anije hapësinore interceptuese – një teknikë e testuar me sukses në misionin “DART” të NASA-s.
Aktualisht, asteroidi po largohet nga Toka në një trajektore pothuajse të drejtë, gjë që e bën të vështirë përcaktimin e orbitës së tij me saktësi të lartë.
Astronomët synojnë të kryejnë më shumë vëzhgime gjatë muajve të ardhshëm, përpara se asteroidi të dalë nga fusha e vëzhgimit.
Nëse matjet e ardhshme nuk përjashtojnë mundësinë e një përplasjeje në 2032, ai do të mbetet në listat e rrezikut të agjencive hapësinore deri kur të rikthehet në fushëpamje në vitin 2028.
“Hapi i parë në përgjigjen ndaj kërcënimit të një asteroidi është të kryhen më shumë vëzhgime,” tha Snodgrass.
“Nëse këto vëzhgime nuk e përjashtojnë një ndikim të mundshëm, atëherë do të bëhen matje më të detajuara dhe do të diskutohet se çfarë mund të bëjnë agjencitë hapësinore për një mision të mundshëm të devijimit. Ky asteroid është i një madhësie që një mision si ‘DART’ mund të ishte efektiv, nëse do të ishte e nevojshme – dhe ne tashmë kemi teknologjinë për ta realizuar.”
