Ndërsa ushtria izraelite hyri në një varg fshatrash siriane në dhjetor, ushtarët siguruan vendasit se prania do ishte e përkohshme dhe se qëllimi i kufizuar ishte kapja e armëve dhe sigurimi i zonës pas rënies së regjimittë presidentit Bashar al-Asad.
Por lëvizjet tokësore që pasuan sugjerojnë një prani më të përhershme.
“Ata po ndërtojnë baza ushtarake. Si është e përkohshme?” – pyeti Mohammed Muraiwid, kryebashkiaku i Jubata al-Khassab, i cili ka parë trupat izraelite të ndërtonin një bazë të re ushtarake në skaj të fshatit të tij.
Pamjet satelitore të ekzaminuara nga The Post tregojnë më shumë se një gjysmë duzinë strukturash dhe automjetesh në bazën izraelite të rrethuar me mure, me ndërtim pothuajse identic me një tjetër 9 kilometra në jug.
Të dyja janë të lidhura me rrugë të reja me territorin në Lartësitë e Golanit që Izraeli pushtoi në luftën e vitit 1967 me fqinjët e tij arabë. Një zonë me tokë të pastruar, për të cilën ekspertët thonë se duket se është fillimi i një baze të tretë, është e dukshme disa kilometra të tjera në jug.
Disa orë pasi kontrolli i Presidentit Assad në vendin e tij u shkatërrua në dhjetor, tanket dhe trupat izraelite depërtuan përmes “vijës Alfa” që ka shënuar kufirin e armëpushimit gjatë gjysmëshekullit të kaluar dhe u zhvendosën në një zonë mbrojtëse të patrulluar nga Kombet e Bashkuara brenda territorit sirian, dhe në disa raste përtej.
Trupat izraelite vijnë dhe shkojnë tani në zonën tampon 120 kilometra katrorë, që supozohet të çmilitarizohet sipas marrëveshjes së armëpushimit të vitit 1974 midis Izraelit dhe Sirisë. Izraeli ka thënë se e konsideron atë marrëveshje të pavlefshme pas rënies së regjimit të Asadit. Në pjesën më të gjerë të saj, zona tampon është rreth 9 kilometra milje e gjerë, por në pika të caktuara trupat izraelite kanë përparuar disa kilometra përtej saj, thanë zyrtarët lokalë.
Bazat të reja në Siri
Dy kantieret e reja ndërtimi, të vendosura brenda atij që deri kohët e fundit ka qenë territor i kontrolluar nga Siria, duket se janë baza vëzhguese, të ngjashme në strukturë dhe stil me ato në pjesën e kontrolluar nga Izraeli të Lartësisë Golan, tha Ëilliam Goodhind, që analizoi pamjet në terrenin e kontestuar.
Baza në Jubata al-Khassab është thuajse e përfunduar, ndërsa ajo në jug duket se është në ndërtim e sipër. E para do siguronte shikueshmëri më të mirë për trupat, ndërsa e dyta kaqasje më të mirë në rrjetin rrugor të zonës, siç do ishte një bazë e tretë nëse do ndërtohej në zonën e tokës së pastruar më në jug, tha ai. BBC fillimisht raportoi ndërtimin në vendin në Jubata al-Khassab.
Pamjet satelitore tregojnë gjithashtu një rrugë të re, e vendosur rreth 15 kilometra në jug të qytetit të Quneitra, që shtrihet nga vija e kufirit deri në majën e një kodre pranë fshatit Kodana, duke u siguruar forcave izraelite një pikë të re vëzhgimi.
Për të ndërtuar bazën pranë Jubata al-Khassab, Muraiwid tha se buldozerët izraelitë kanë rrënuar pemë frutore dhe pemë të tjera në një pjesë të një rezervati të mbrojtur.
Që nga hyrja në Siri, ushtarët izraelitë kanë ngritur gjithashtu pika kontrolli, kanë mbyllur rrugë, kanë bastisur shtëpi, kanë zhvendosur banorët dhe kanë qëlluar mbi protestuesit që kanë demonstruar kundër pranisë së tyre, thonë vendasit. Gjatë natës, patrullat janë pikasur në rrugët e pasme me drita të fikura, përpara se të kthehen në bazë.
“Askush nuk e di se çfarë po bënin. Askush nuk guxon të pyesë,” tha Budour Hassan, 55 vjeç, teksa mbledh gjethet për çaj disa dhjetëra metra larg një blloku rrugor izraelit.
Në përgjigje të pyetjeve në lidhje me natyrën dhe kohëzgjatjen e veprimeve të saj në Siri, Forcat Mbrojtëse të Izraelit thanë: “Forcat e IDF po veprojnë në Sirinë jugore, brenda zonës tampon dhe në pika strategjike, për të mbrojtur banorët e Izraelit verior”.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ka thënë më parë se prania e trupave është e pacaktuar, duke përmendur shqetësimet e sigurisë.
Lidhur me raportet se trupat izraelite kishin qëlluar mbi protestuesit, IDF tha se kishte vepruar “në përputhje me procedurat standarde të operacionit” pasi demonstruesve iu kërkua të largoheshin nga ushtarët.
Shtytja në territorin e kontrolluar më parë nga Siria vjen në një kohë kur Izraeli po vepron përtej kufijve të tij në fronte të shumta për t’i mbajtur armiqtë larg, pas sulmit të Hamasit të 7 tetorit 2023 në Izrael, i cili vrau rreth 1200 izraelitë.
Në Gaza, forcat izraelite kanë shkatërruar mijëra ndërtesa brenda rreth një kilometri nga gardhi kufitar për të krijuar një “zonë të veçantë sigurie”. Gjatë luftës me Hezbollahun në Liban, ushtria izraelite ka rrafshuar sistematikisht fshatrat pranë kufirit mes dy vendeve.
Militantët Hay’at Tahrir al-Sham që tani kontrollojnë shumicën dërrmuese të Sirisë mungojnë dukshëm në zonat afër kufirit. Udhëheqësi i ri i Sirisë, Ahmed al-Sharaa, ka thënë se ai është i përkushtuar për të mbështetur marrëveshjen e vitit 1974 që krijoi zonën e demilitarizuar tampon midis izraelitëve dhe sirianëve.
“Ndoshta ata kanë një marrëveshje me Izraelin që ne nuk e dimë,” tha Hayel al-Abdulla, 77 vjeç, udhëheqësi i fisit në fshatin e vogël Samdaniya al-Gharbiya.
Kur trupat izraelite bllokuan një rrugë në jug të shtëpisë së Abdulla me dhe dhe gurë, ai tha se kundërshtoi.
“Unë u thashë atyre se kjo nuk është Gaza. Ju nuk mund të na bllokoni.”
Izraeli ka thënë se një pjesë e misionit të tij është sekuestrimi i armëve për të parandaluar sulmet ndaj komuniteteve të tij. Por Muraiëid tha se nuk ka mbetur asnjë. Kur trupat izraelite arritën në fshatin Muraiëid, ata kërkuan që banorët të dorëzonin armët që ishin braktisur nga trupat e regjimit në arrati, tha ai. Vendasit ranë dakord të mblidhnin armët dhe t’i dorëzonin ato për të shmangur llojin e bastisjeve që trupat izraelite po kryenin diku tjetër.
Ata u kthyen edhe dy herë të tjera.
“Herën e tretë që ata erdhën, u thashë atyre edhe nëse kishim armë, Siria ka një qeveri të re dhe ne do t’ia japim qeverisë sonë të re,” tha Muraiëid, i ulur në një odë të mbuluar me qilim me pamje të gjerë të fshatit përreth.
Ushtria izraelite tha të shtunën se trupat e saj në Siri ishin sulmuar dhe “u përgjigjën duke gjuajtur të shtëna”. Një grup që e quan veten Fronti i Rezistencës Islamike në Siri mori përgjegjësinë. Rebelët vendas e hodhën poshtë incidentin, duke thënë se ai kishte ndodhur kur një familje kriminale vendase mendoi se forcat siriane po përpiqeshin të arrestonin anëtarët e saj.
Për shkak të kundërshtimeve ndërkombëtare, Izraeli në vitin 1981 aneksoi zonat e Lartësisë Golan që pushtoi nga Siria. Izraeli tha se masa ishte e nevojshme për të parandaluar bombardimet nga Siria të fermave në rajonin e Galilesë të Izraelit. Por pllaja është gjithashtu jetike për furnizimin me ujë të Izraelit, duke ushqyer Detin e Galilesë dhe lumin Jordan.
Zona tampon përfshin një digë në një rezervuar që furnizon me ujë pjesë të Sirisë jugore. Ka dyshime në mesin e banorëve lokalë që Izraeli po rrëmben ujë dhe burime të tjera. Pavarësisht operacioneve të saj në zonë, ushtria izraelite thotë se nuk e kontrollon digën.
Për banorët sirianë që jetojnë pranë vijës së armëpushimit, siç është kreu fisnor Abdulla, prania e tyre në një vijë të çarjes gjeopolitike ka nënkuptuar dekada trazirash, të mbërthyer mes Izraelit dhe regjimit të Asadit. Disa ndërtesa këtu mbeten të shkatërruara nga betejat që përfshijnë qeverinë, grupet rebele siriane dhe grupin militant libanez Hezbollah, me shenja plumbash dhe vrima të hapura nga zjarri i artilerisë ende të dukshme.
Izraeli ka qenë prej kohësh i vendosur të frenojë praninë përgjatë vijës së armëpushimit të grupeve militante të mbështetura nga Irani që mbështesin regjimin e Asadit.
Në gusht, forcat izraelite filluan të gdhendnin një llogore të re 9 kilometra të gjatë rreth 30 metra brenda anës siriane të gardhit kufitar, sipas pamjeve satelitore. Hendeku përshkon tokën e Ahmed Bakr, 35 vjeç, i cili jeton në një shtëpi me dy dhoma gjumi të ndërtuar për dy gratë e tij dhe 10 fëmijët. Dronët që gumëzhinin lart vëzhgojnë ndërveprimet e tij me vizitorët.
Ai nuk është i huaj për ndërveprimet me izraelitët. Vajza 9-vjeçare e Bakr-it në fakt lindi në Izrael, nën një nismë izraelite për të krijuar mbështetje dhe ndikim në anën siriane të zonës tampon. Gjatë luftës civile siriane, Izraeli gjithashtu kaloi luftëtarët rebelë të plagosur përtej gardhit ndarës për t’u trajtuar në spitalet izraelite dhe, sipas zyrtarëve lokalë, financoi një fraksion lokal për të luftuar qeverinë e Asadit dhe aleatët e saj, Hezbollah.
Tani, izraelitët kryejnë patrullime në këmbë dhe bastisin shtëpitë dhe një bazë e re izraelite i ka shkëputur fshatarët nga tokat e kullotave, duke i detyruar vendasit të blejnë më shumë grurë për bagëtinë e tyre, thonë ata.
“Të gjithë janë të shqetësuar, jo vetëm unë,” tha Bakr.
Ndër këto shqetësime është frika se mund të zhvendosen. Kryeqyteti rajonal i Madinat al-Baath, një milje larg vijës së armëpushimit, u ndërtua në vitin 1986 nga qeveria siriane për familjet nga Lartësitë Golan gjatë luftës së vitit 1973. Shumica e 100,000 sirianëve që vlerësohet se kanë jetuar në territorin e pushtuar nga Izraeli nuk u lejuan kurrë të ktheheshin. Tani, një tank izraelit qëndron jashtë ndërtesës së guvernatorit, e pushtuar më parë nga partia Baath e Asadit.
“Ne nuk do lejojmë të ndodhë më e njëjta gjë,” tha Bilal Suleiman, kreu i komunës lokale.
“Nuk ka asnjë mundësi që ne të largohemi.”
Shumica e atyre që u urdhëruan të largohen nga shtëpitë e tyre gjatë përparimit fillestar të trupave izraelite përtej linjës në dhjetor janë lejuar të kthehen. Disa familje thanë se janë bllokuar që ta bëjnë këtë.
“Shumica e njerëzve u lejuan të ktheheshin, por më thanë se shtëpia ime është një zonë ushtarake,” tha Jadallah Hamoud, 52 vjeç, i cili ndaloi për të parë rrugën e bllokuar që të çonte në shtëpinë e tij. Ai tha se po qëndronte me miqtë në një qytet aty pranë me gruan dhe tetë fëmijët e tij dhe arriti të merrte një fermer tjetër për të ruajtur dy lopët dhe 15 delet.
IDF mohoi se familjet janë ende të zhvendosura.
Në një përpjekje për të hequr lidhjet e tij me partinë Baath të Asadit, qyteti e quajti veten Madinat al-Salaam, ose Qyteti i Paqes, në dhjetor.
“Ndoshta ata nuk e kuptuan mesazhin,” tha Qasem al-Mohammad, 57, duke bërë me shenjë drejt tankut.
VINI RE: Ky material ëështë pronësi intelektuale e Washington Post
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
