Ndërsa presidenti i SHBA-ve, Donald Trump, shtyn për t’i dhënë fund luftës në Ukrainë dhe për të përmbysur rendin e Lindjes së Mesme, një lider botëror është në qendër të të dyja nismave: Princi i Kurorës i Arabisë Saudite, Mohammed bin Salman.
MBS, siç njihet sundimtari de fakto i mbretërisë së pasur me naftë, është një nga ndërmjetësit e paktë me fuqi globale që gëzon një marrëdhënie të ngushtë me presidentin Trump dhe presidentin rus Putin, ndërsa shumica e krerëve të shteteve arabe e shohin atë si kyç për të trajtuar një Uashington më të paparashikueshëm.
Kjo e ka pozicionuar Riadin si vendin më të mundshëm për një samit Trump-Putin për paqen në Ukrainë dhe e vendos Princin Mohammed në qendër të përgjigjes rajonale ndaj propozimeve të diskutueshme të Trump për Gazën e shkatërruar nga lufta.
Lidhjet e 39-vjeçarit me Trump nxjerrin në pah shndërrimin e tij nga padia ndërkombëtare pas vrasjes së gazetarit të Ëashington Post, Jamal Khashoggi në vitin 2018, në një paqebërës të mundshëm tani. Të qenit bashkëbiseduesi rajonal i parapëlqyer i presidentit të SHBA-ve rrit statusin e brendshëm dhe global të MBS, ndërkohë që plotëson një bindje të gjatë saudite se stabiliteti rajonal do nxisë investimet e huaja dhe do ndihmojë në realizimin e planeve ambicioze ekonomike të mbretërisë.
Princi Mohammed beson se qasja e pazakontë e Trump mund të jetë ajo që nevojitet për të zgjidhur luftërat në Lindjen e Mesme dhe gjetkë, sipas dy burimeve, shkruan Bloomberg.
“Takimi Trump-Putin mund të jetë një mundësi për MBS-në për të çuar përpara fuqinë e tij në skenën globale”, tha Jonathan Panikoff, drejtor i Nismës për Sigurinë e Lindjes së Mesme të Këshillit Atlantik Scoëcroft.
“Riadi gjithashtu mund të shpresojë se dhënia e mbështetjes së tij për këtë përpjekje mund të shërbejë për të lehtësuar parapëlqimet dhe qëllimet e tij në lidhje me Gazën.”
Trump tha të mërkurën se ai “ndoshta” do takohet me Putinin në Arabinë Saudite në “të ardhmen jo shumë të largët”, pasi një telefonatë me kreun rus çeli lojën për bisedimet që mund të ndalin luftën trevjeçare. Udhëheqësi amerikan u zotua gjaë fushatës presidenciale për t’i dhënë fund luftës që filloi me pushtimin e Moskës në vitin 2022 dhe Sekretari i Mbrojtjes Pete Hegseth ka filluar të parashtrojë lëshimet që Ukrainës mund t’i duhet të bëjë për të mundësuar këtë.
Takimi saudit, nëse shkon përpara, do forconte një përfytyrim që Riadi ka kërkuar të kultivojë si një organizator për samitet ndërkombëtare. Mbretëria ka qenë një vend për diskutime të nivelit të lartë në lidhje me zgjidhjen me dy shtete të luftës izraelito-palestineze, të ardhmen e Sirisë dhe përfundimin e luftës në Sudan.
Në pritjen e Trump dhe Putinit, Riadi do luante një rol të ngjashëm me atë të Singaporit kur Presidenti i SHBA-ve Trump takoi kreun e Koresë së Veriut Kim Jong Un në mandatin e tij të parë.
Zyrtarët sauditë besojnë se pozicionimi i MBS-së si një paqebërës e shtyn më tej qëllimin e mbretërisë për t’u bërë një fuqi globale e rangut të mesëm që është mik me të gjithë dhe ndjek një politikë të jashtme që është kryesisht në shërbim të interesave dhe aspiratave të saj ekonomike.
Mbretëria po investon triliona dollarë në një plan për të zhvilluar ekonominë pa lidhje me naftën, të quajtur Vizioni 2030, dhe ka një objektiv ambicioz për katërfishimin e investimeve të huaja direkte në 100 miliardë dollarë deri në atë vit.
Arabia Saudite bëri të pamundurën për të shmangur dënimin e Rusisë, anëtare e OPEC+, pushtimin e Ukrainës, ashtu si Putini nuk e braktisi MBS-në për vrasjen e Khashoggit. Putin bëri një vizitë të rrallë jashtë shtetit në mbretëri në dhjetor 2023 për të treguar se ai ishte ende i mirëpritur në disa pjesë të botës, megjithëse Princi Mohammed ka rritur kredencialet e tij duke mirëpritur edhe presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskiy.
“Zgjedhja e Trump për Arabinë Saudite si mikpritëse synon të forcojë rolin e mbretërisë në skenën botërore”, tha Lina Khatib, një bashkëpunëtore në programin Chatham House për Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.
Ai “vërteton qasjen e Riadit ndaj punëve të jashtme, e cila bazohet në diversifikimin e marrëdhënieve diplomatike të mbretërisë”.
Plani i Gazës
Nëse pritja e presidentëve të SHBA-së dhe Rusisë duket relativisht e drejtpërdrejtë, përgjigjja ndaj planit të Trump për Gazën mund të jetë më ë ndërlikuar. Udhëheqësi saudit duhet të ekuilibrojë marrëdhëniet e tij të ngushta me Uashingtonin kundër shqetësimeve të thella të mbretërisë rreth nismës nga një perspektivë arabe dhe myslimane.
Plani i Trump është që SHBA-të të marrin pronësinë e Gazës – e shkatërruar nga 16 muaj lufte mes Izraelit dhe Hamasit – dhe të rindërtojë e kapitalizojë bregdetin mesdhetar të territorit palestinez gjatë procesit të rindërtimit. Kjo do përfshinte zhvendosjen e më shumë se 2 milionë palestinezëve që jetojnë atje në Egjipt dhe Jordani, ka thënë Trump, një propozim që kritikët thonë se përbën spastrim etnik.
Mes dënimeve të përhapura në Lindjen e Mesme, përgjigja fillestare e Arabisë Saudite ishte të përsëriste kërkesat për një shtet palestinez dhe të kundërshtonte idenë e zhvendosjes së banorëve tëë Gazës. Zyrtarët sauditë dhe të tjerë arabë shqetësohen se një fluks refugjatësh mund të kërcënojë stabilitetin si në Egjipt ashtu edhe në Jordani, dhe në këtë mënyrë rajonin në tërësi.
Zyrtarët sauditë besojnë se bota arabe nuk mund të përballojë të shohë dështimin e Egjiptit apo Jordanisë dhe mbretëria, së bashku me fuqitë e tjera rajonale, do ndërhynin me para dhe ndihmë nëse Trump heq ndihmën për dy vendet, sipas një personi me njohuri për atë që po ndodh.
Megjithatë, Arabia Saudite ka disi shpresë se nuk do duhet të arrijë deri këtu, duke pasur parasysh raportin e fortë të MBS me presidentin amerikan, sipas burimeve. Është një marrëdhënie që Princi Mohammed ushqeu gjatë mandatit të parë të Trump dhe gjithashtu pasi Trump humbi zgjedhjet e vitit 2020, thanë burimet, duke kërkuar të mos identifikohen.
Megjithatë, aftësia e MBS për të gjetur një kompromis është larg të qenit e realizuar, sipas një zyrtari të Gjirit, dhe kombet rajonale mund të mos jenë të hapura për financimin e Jordanisë dhe Egjiptit duke pasur parasysh prioritetet financiare më të ngutshme në vend, tha personi.
Qeveria egjiptiane po harton një plan alternativ për Gazën, të cilin Mbreti Abdullah dhe presidenti egjiptian Fattah El-Sisi do e diskutojnë me MBS në një samit të pesë vendeve në Riad, sipas dy zyrtarëve arabë. Kjo është caktuar të bëhet më 20 shkurt, tha njëri prej tyre.
MBS ka axhendën e tij. Udhëheqësi saudit ka lakmuar prej kohësh një marrëveshje bashkëpunimi të mbrojtjes, teknologjisë dhe bërthamore me SHBA-në, diçka për të cilën Uashingtoni ka qenë i hapur nëse Riadi bie dakord të normalizojë marrëdhëniet me Izraelin.
“Trump po dërgon një mesazh se ai mbështet Arabinë Saudite për të qenë udhëheqeëse në rajon,” tha Anna Borshchevskaya, bashkëpunëtore e lartë në Institutin e Uashingtonit me bazë në Uashington DC. “Duke pasur parasysh qasjen e tij shumë transaksionale ndaj politikës ndërkombëtare, ai duket se mendon se mund të marrë dividentë prej saj.”
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Bloomberg
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
