Sekretari amerikan i Thesarit Scott Bessent, majtas, dhe Volodymyr Zelenskyy diskutuan marrëveshjen gjatë një takimi në Kiev të mërkurën © REUTERS
Presidenti ukrainas Zelensky ka hedhur poshtë një ofertë të SHBA-ve për të marrë pronësinë e rreth 50 për qind të të drejtave për mineralet e rralla të vendit të tij dhe po përpiqet të negociojë një marrëveshje më të mirë, sipas disa njerëzve të njohur me këtë çështje, shkruan FT.
Sekretari i Thesarit Scott Bessent i ofroi Zelenskyt marrëveshjen gjatë një vizite në Kiev të mërkurën, e cila erdhi pasi presidenti Trump sugjeroi që SHBA-ve u takonin burimet e Ukrainës në vlerë prej 500 miliardë dollarësh në këmbim të ndihmës së saj për vendin e shkatërruar nga lufta.
Zelensky dëshiron që garancitë e sigurisë amerikane dhe evropiane të lidhen drejtpërdrejt me çdo marrëveshje për rezervat minerale, sipas katër personave të njohur me negociatat SHBA-Ukrainë.
Ai është gjithashtu i interesuar që vendet e tjera, duke përfshirë shtetet e BE-së, të përfshihen në shfrytëzimin e burimeve natyrore në të ardhmen.
Por marrëveshja e propozuar nga Trump dhe e dorëzuar nga Bessent referonte vetëm marrjen e burimeve të Ukrainës nga SHBA-të në këmbim të ndihmës ushtarake të shkaur dhe nuk përmbante asnjë propozim për ndihmë të ngjashme në të ardhmen, sipas një personi të njohur me dokumentin.
“Ne jemi ende duke folur,” tha Zelenskyy në Mynih të shtunën.
“Kam pasur biseda të ndryshme.”
Duke folur me gazetarët, Zelenskyy tha se “nuk është në interesin tonë sot dhe jo në interes të Ukrainës sovrane” për të rënë dakord me marrëveshjen e SHBA-së siç është aktualisht.
Një zyrtar i lartë ukrainas i tha Financial Times se Kievi “po përpiqej të negocionte një marrëveshje më të mirë”.
Gjatë vizitës së tij në zyrën presidenciale në Kiev këtë javë, Bessent solli një dokument që Trump donte që Zelensky ta nënshkruante përpara se Bessent të kthehej në Uashington, sipas pesë personave të njohur me këtë çështje.
Duke folur me gazetarët përpara se ai dhe Zelenskyy të diskutonin privatisht marrëveshjen për afërsisht një orë, Bessent e përshkroi atë si një “marrëveshje ekonomike” me Kievin për “të ndërthurur më tej ekonomitë tona”.
Administrata Trump do “qëndronte deri në fund me Kievin duke rritur angazhimin tonë ekonomik”, i cili do “siguronte një mburojë sigurie afatgjatë për të gjithë ukrainasit” pasi të përfundojë lufta e Rusisë, tha Bessent.
“Kur shikuam hollësitë, nuk kishte asgjë atje për garancitë e ardhshme të sigurisë së SHBA,” tha një zyrtar tjetër ukrainas për FT.
I pyetur nëse ishte një marrëveshje e keqe për Ukrainën, një zyrtar i tretë ukrainas i njohur me propozimin tha se ishte “një marrëveshje e Trump”. “Kjo është marrëveshje e Trumpit”, tha zyrtari. Shqetësimi kryesor i Ukrainës është mungesa e lidhjes me garanci më të gjera sigurie, sipas tre personave që kanë shqyrtuar propozimin.
Zyrtarët ukrainas pyetën se si marrëveshja do ndihmonte në sigurinë afatgjatë të vendit të tyre, por iu tha vetëm se ajo do siguronte një prani amerikane në tokën ukrainase – një përgjigje e paqartë që la pyetje kyçe pa përgjigje, thanë ata njerëz.
Bessent argumentoi se prania e thjeshtë e amerikanëve që sigurojnë vendet e depozitave minerale do mjaftonte për të frenuar Moskën.
Një tjetër pikë ngecëse është specifikimi i dokumentit se Nju Jorku do ishte juridiksioni në të cilin zgjidhen mosmarrëveshjet mbi të drejtat e mineraleve, sipas dy personave të njohur me këtë çështje.
Një person i afërt me Zelenskyn tha se ambasadorja e SHBA-ve Bridget Brink i paraqiti atij dokumentin që përmbante propozimin pak para mbërritjes së Bessent në Kiev, pa paralajmërim paraprak.
Kievi nuk besonte se propozimi ishte i zbatueshëm sipas ligjit të Nju Jorkut, tha personi.
Dokumenti i ndarë nga Brink ishte i njëjti që Bessent i dha më vonë Zelenskyt, sipas burimit. Ambasada amerikane nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese për koment.
Ukraina mbështet konceptin e shkëmbimit të burimeve ukrainase për sigurinë e ardhshme, tha personi i afërt me Zelenskyn. Por propozimi i SHBA-ve i referohej vetëm ndihmës së kaluar, jo të ardhmes, dhe një marrëveshje zyrtare detyruese ndërkombëtare është e vetmja mënyrë për të siguruar mbrojtjen e të drejtave dhe interesave të të dyja palëve, shtuan ata.
Pas takimit të tyre, Zelensky u tha gazetarëve se do ta konsideronte propozimin, por nuk do nënshkruante asgjë tani për tani.
“Ne do e shqyrtojmë këtë dokument dhe do punojmë me shpejtësi për të siguruar që ekipet tona të arrijnë një marrëveshje. SHBA është partneri ynë strategjik dhe ne jemi të përkushtuar për të përmbyllur hollësitë”, tha Zelenskyy në atë kohë.
Bessent tha pas takimit se Trump donte që marrëveshja të bëhej.
“Unë besoj se ky dokument është i rëndësishëm nga këndvështrimi i presidentit Trump në zgjidhjen e kësaj lufte me Rusinë sa më shpejt të jetë e mundur”, tha ai.
“Ne do ofrojmë garanci për ndihmën amerikane për popullin e Ukrainës. Unë besoj se ky është një sinjal shumë i fortë për Rusinë në lidhje me synimet tona.”
Zelensky tha se donte të diskutonte më tej perspektivën e një marrëveshjeje për të drejtat e mineraleve në Konferencën e Sigurisë në Mynih, e cila u zhvillua këtë fundjavë.
Në një takim me nënpresidentin e SHBA-ve JD Vance në Mynih të premten, ai bëri një kundërofertë të cilën e diskutoi gjithashtu me ligjvënësit amerikanë në margjinat e forumit.
Në një fjalim në Mynih të premten, Zelensky tha se ekipi i tij ligjor do shqyrtojë dokumentin Bessent të paraqitur në Kiev për të ofruar këshilla dhe për të sugjeruar ndryshime të mundshme. Ai e përshkroi atë si një memorandum midis SHBA-ve dhe Ukrainës, në vend të një marrëveshjeje formale sigurie.
Zelensky nuk e ka nënshkruar marrëveshjen sepse ai dëshiron të përfshijë të tjerët, përfshirë vendet evropiane, gjithashtu në minierat e mineraleve, tha një zyrtar evropian i informuar mbi takimet.
“Ata janë nën presion të madh nga amerikanët për këtë,” tha zyrtari.
Propozimi i SHBA përputhet me një “plan fitoreje” që ekipi i Zelenskyt ka zhvilluar që nga vera e kaluar për të thelluar lidhjet me administratën Trump duke i lejuar SHBA-ve qasje në mineralet jetike të përdorura në industritë e teknologjisë së lartë.
Ukraina ka minerale të çmuara që vlerësohen të vlejnë disa trilion dollarë, duke përfshirë litiumin, titanin dhe grafitin, të cilat të gjitha janë thelbësore për prodhimin e prodhimeve të teknologjisë së lartë. Por shumë nga këto burime janë në zona të cilat janë ose nën pushtimin rus ose janë në rrezik të kapjes nga forcat e Kremlinit, pasi ato ndodhen pranë vijave të frontit në lindje të Ukrainës.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e FT
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
