Burak Pehlivan, kreu i Shoqatës së Biznesit Turko-Ukrainas (TUID), tha të martën se Turqia hapi më shumë sipërmarrje të reja biznesi në Ukrainë vitin e kaluar se çdo vend tjetër, përfshirë SHBA-në dhe Kinën.
“Megjithë luftën në vijim, marrëdhëniet ekonomike dhe tregtare turko-ukrainase mbeten të qëndrueshme, dinamike dhe progresive”, tha Pehlivan për agjencinë shtetërore të lajmeve Ukrinform të Ukrainës.
“Në vitin 2024, në Ukrainë u krijuan 1109 kompani me kapital të huaj. Afërsisht 20% e tyre ishin kompani me kapital turk. Vitin e kaluar, kompanitë turke përbënin numrin më të madh të kompanive të huaja të hapura në Ukrainë”, tha ai.
“Në total, më shumë se 1100 kompani turke operojnë në Ukrainë sot. Investimet turke në Ukrainë po i afrohen 5 miliardë dollarëve”, tha ai, përcjellin mediat.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky nënshkruan një marrëveshje të tregtisë së lirë (MTL) në Kiev më 3 shkurt 2022 – vetëm disa javë përpara se Rusia të pushtonte.
Ceremonia e nënshkrimit ishte kulmi i një ideje të propozuar për herë të parë në 1998 dhe të negociuar seriozisht që nga viti 2007.
Turqia ishte, në atë kohë, partneri i katërt më i madh tregtar i Ukrainës pas Kinës, Polonisë dhe Rusisë. Kina mbetet partneri kryesor tregtar i Ukrainës.
Pehlivan, i cili ishte kryetar i TUID kur u nënshkrua marrëveshja e tregtisë së lirë, parashikoi se tregtia e Ukrainës me Turqinë do të rritej në mbi 10 miliardë dollarë në vit falë uljes së tarifave doganore.
“Ne duam ta bëjmë tortën më të madhe në mënyrë që homologët tanë ukrainas të hanë më shumë nga torta,” tha ai.
Siç doli, torta duhej të qëndronte në furrë për një kohë të gjatë. Eksportet e mëdha të metaleve dhe grurit të Ukrainës në Turqi ishin pika kryesore penguese në negociatat e tregtisë së lirë, duke bërë që negociatat të zvarriteshin për 15 vjet.
Ato pika ngecëse mbetën dhe Ukraina u tregua shumë ngurruese për të ratifikuar marrëveshjen që Zelensky dhe Erdogan kishin nënshkruar.
Turqia e ratifikoi marrëveshjen më 2 gusht 2024, më shumë se dy vjet pas nënshkrimit të saj.
Parlamenti ukrainas ende nuk e ka ratifikuar marrëveshjen deri më sot. Nëse marrëveshja hyn në fuqi plotësisht, detyrimet e importit për më shumë se gjysmën e produkteve industriale të tregtuara midis dy vendeve do të eliminohen.
Pehlivan ishte optimist të martën se MTL-ja do të ratifikohej së shpejti nga Ukraina, duke e quajtur atë një “hap në drejtimin e duhur për marrëdhëniet ekonomike midis dy vendeve”.
Ai tha se megjithatë ishte e kuptueshme që pala ukrainase ka qenë e ngadaltë në finalizimin e marrëveshjes për shkak të shpërqendrimeve të pushtimit rus.
Pehlivan vuri në dukje se përveç numrit të madh të kompanive turke të hapura në Ukrainë, vëllimi i tregtisë është rritur edhe pa MTL-në dhe Turqia arriti suficitin e parë tregtar me Ukrainën në 34 vjet në 2024.
Vëllimi i tregtisë midis Turqisë dhe Ukrainës arriti në 6.2 miliardë dollarë në vitin 2024, shumë më pak se shpresat e Pehlivan për 10 miliardë dollarë me MTL-në, megjithëse ministrja e Ekonomisë e Ukrainës Yulia Sviridenko tha në shkurt se 10 miliardë dollarë në tregti mbetet “qëllimi i përgjithshëm” i të dy vendeve.
Ministria turke e Mbrojtjes la të kuptohet javën e kaluar se Turqia, e cila ka ushtrinë e dytë më të madhe në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO), do të ishte e gatshme të kontribuonte me trupa në një forcë të mundshme paqeruajtëse shumëkombëshe në Ukrainë.
Burimet turke thanë se do të duhej të arrihet një armëpushim i qëndrueshëm midis Rusisë dhe Ukrainës përpara se të bëhej i mundur ndonjë vendosje paqeruajtëse.
Rusia në përgjithësi e ka hedhur poshtë nocionin e forcave të NATO-s kudo në terren në Ukrainë, por Turqia ka marrëdhënie mjaft të mira me Moskën, pasi ka refuzuar të marrë pjesë në sanksionet ndëshkuese kundër Rusisë.
Turqia ndihmoi gjithashtu në ndërmjetësimin e Iniciativës për Drithërat e Detit të Zi, një marrëveshje e arritur në vitin 2022 që i lejoi Ukrainës të eksportonte grurë përmes Detit të Zi për të lehtësuar urinë në botë.
Rusia e ndërpreu marrëveshjen në korrik 2023 sepse mendonte se vendet perëndimore nuk reaguan mjaftueshëm duke hequr sanksionet ndaj mallrave ruse.
