Nënshkrimi i deklaratës për bashkëpunim ushtarak mes Shqipërisë, Kosovës dhe Kroacisë ka shkaktuar tensione të reja në rajon. Dokumenti, i firmosur dy ditë më parë në Tiranë nga ministrat e mbrojtjes Pirro Vengu (Shqipëri), Ivan Anušić (Kroaci) dhe Ejup Maqedonci (Kosovë), synon forcimin e kapaciteteve të mbrojtjes dhe sigurisë rajonale. Megjithatë, Beogradi e ka cilësuar këtë nismë si një provokim dhe ka kërkuar sqarime nga Tirana dhe Zagrebi, ndërsa Prishtina i është kundërpërgjigjur ashpër akuzave serbe.
Një aleancë për siguri, jo kërcënim
Ministrat e mbrojtjes të tre vendeve nënshkruese kanë theksuar se ky bashkëpunim ushtarak nuk është një kërcënim për askënd, por një sinjal për ata që tentojnë të destabilizojnë rajonin. Memorandumi synon:
- Forcimin e mbrojtjes dhe industrisë së sigurisë
- Rritjen e ndërveprimit ushtarak përmes trajnimeve dhe ushtrimeve të përbashkëta
- Kundërveprimin ndaj kërcënimeve hibride dhe forcimin e sigurisë strategjike
- Mbështetjen për integrimin euro-atlantik dhe sigurinë rajonale
Bullgaria është ftuar gjithashtu të bëhet pjesë e kësaj aleance, çka do ta bënte këtë nismë të parën të këtij lloji në Ballkanin Perëndimor.
Serbia: Marrëveshja është akt destabilizues
Serbia ka reaguar ashpër përmes Ministrisë së saj të Jashtme, duke e quajtur këtë marrëveshje një hap që “dëmton stabilitetin rajonal”. Beogradi ka paralajmëruar se do t’u kërkojë Shqipërisë dhe Kroacisë shpjegime të detajuara mbi objektivat e kësaj aleance dhe është ankuar për mungesën e konsultimeve me të.
“Me këtë marrëveshje, këto dy shtete, së bashku me përfaqësuesin e paligjshëm të institucioneve të përkohshme të vetëqeverisjes në Prishtinë, kanë ndërmarrë hapa që dëmtojnë stabilitetin rajonal. Serbia, si një shtet që garanton paqen dhe neutralitetin ushtarak në Ballkan, me të drejtë kërkon përgjigje mbi natyrën dhe objektivat e këtij bashkëpunimi në fushën e sigurisë,” ishte reagimi zyrtar i Beogradit, duke shtuar se “Serbia e sheh si fakt shqetësues pse kjo aleancë ushtarake është formuar pa asnjë konsultim me Beogradin.”
“Serbia pretendon se armatosja e njëanshme dhe bashkëpunimi ushtarak me struktura të paligjshme në territorin e Kosovës përbën shkelje të rëndë të rendit juridik ndërkombëtar dhe kërcënim të drejtpërdrejtë për paqen rajonale,” thuhet në reagimin zyrtar.
Kosova: Serbia po lufton për hegjemoni
Prishtina nga ana tjetër ka dënuar ashpër reagimin e Beogradit. Ministrja e Jashtme e Kosovës, Donika Gërvalla, ka deklaruar se kjo është një përpjekje e Serbisë për të ruajtur ndikimin e saj në Ballkan. Ajo ka kritikuar Beogradin për kërkesat e tij ndaj Shqipërisë dhe Kroacisë, duke e cilësuar këtë si një sjellje të papranueshme dhe në kundërshtim me Marrëveshjen e Brukselit.
“Duke bërë deklarata të tilla, Serbia minon angazhimet e saj për ndërtimin e marrëdhënieve të mira fqinjësore me Kosovën”. “Retorika e Serbisë është e mbushur me tone hegjemoniste, pasi ajo përpiqet të paraqitet si fuqia dominuese në Ballkanin Perëndimor, duke kërkuar shpjegime nga Kroacia dhe Shqipëria, dy shtete sovrane, të dyja anëtare të NATO-s, me Kroacinë gjithashtu anëtare të Bashkimit Evropian. Kjo sjellje është tërësisht e papranueshme dhe përbën një tjetër shkelje të Marrëveshjes së Brukselit, e cila parashikon qartë se Serbia nuk do të pengojë marrëdhëniet ndërkombëtare të Kosovës dhe nuk do të pretendojë të flasë në emër të Kosovës në marrëdhëniet me shtete dhe organizata të tjera,” thotë ministrja.
A po shënon kjo aleancë një epokë të re në Ballkan?
Formimi i aleancës ushtarake mes Shqipërisë, Kosovës dhe Kroacisë shihet nga këto vende si hap për forcimin e mbrojtjes dhe sigurisë rajonale, ndërkohë që Serbia e sheh atë si një akt provokues dhe destabilizues.
Këto zhvillime pasqyrojnë një rajon ende të ndarë mes aspiratave euro-atlantike dhe ndikimeve të vjetra gjeopolitike. Me përfshirjen e mundshme të Bullgarisë në këtë aleancë, Ballkani mund të lëvizë drejt një arkitekture të re sigurie, ku shtetet që synojnë integrimin në NATO dhe BE po krijojnë mekanizma të përbashkët mbrojtjeje.
A do të mbetet kjo aleancë një marrëveshje simbolike apo do të ndikojë realisht në ekuilibrat e sigurisë në rajon? Kjo mbetet për t’u parë.
