Ndërsa armiqtë e tij u afruan në Damask, Bashar al-Assad, i cili sundoi Sirinë me grusht të hekurt për 24 vjet, përdori një avion privat për të larguar paratë, sendet me vlerë dhe dokumentet konfidenciale që hartonin rrjetin e korporatës që fshihej pas pasurisë së tij.
Yasar Ibrahim, këshilltari kryesor ekonomik i presidentit, organizoi marrjen me qira të aeroplanit për të transportuar asetet e çmuara të Asadit, të afërmit, ndihmësit dhe personelin e pallatit presidencial në Emiratet e Bashkuara Arabe në bordin e katër fluturimeve, sipas një përshkrimi të operacionit të zbuluar nga Reuters nga më shumë se dhjetëra burime.
Ibrahim, i cili drejtoi zyrën ekonomike dhe financiare të presidencës, ishte i rëndësishëm në krijimin e një rrjeti entitetesh që Assad përdorte për të kontrolluar një pjesë të ekonomisë së Sirisë, duke vepruar shpesh si një “prestanome” për ish-sundimtarin, sipas njoftimeve të sanksioneve të SHBA-së, si dhe ekspertëve për ekonominë e Sirisë dhe një burimi brenda rrjetit të biznesit të Assadit.
Vendet perëndimore vendosën sanksione ndaj Assadit pas shtypjes së tij ndaj protestave të vitit 2011 dhe më vonë ndaj Ibrahim-it për ndihmën qëi jepte regjimit.
Avioni Embraer Legacy 600 bëri katër udhëtime të njëpasnjëshme në Siri 48 orë para rënies së regjimit, sipas një rishikimi të Reuters të të dhënave të gjurmimit të fluturimeve. Avioni, i cili ka numrin e bishtit C5-SKY, është i regjistruar në Gambia.
Fluturimi i katërt u nis më 8 dhjetor nga baza ajrore ushtarake Hmeimim e operuar nga Rusia, pranë Latakias, në bregdetin e Mesdheut të Sirisë, sipas të dhënave të gjurmimit të fluturimit, një pamjeje satelitore dhe një ish-burimi të Inteligjencës së Forcave Ajrore me njohuri të drejtpërdrejta të operacionit. Assad iku në Rusi në të njëjtën ditë nga e njëjta bazë.
Operacioni për nxjerrjen e aseteve të Asadit nga Siria nuk është raportuar më parë. Reuters foli me 14 burime siriane me njohuri për skemën, duke përfshirë stafin e aeroportit, ish-oficerët e inteligjencës dhe Gardës Presidenciale dhe një person brenda rrjetit të biznesit të Assadit.
Agjencia e lajmeve rishikoi gjithashtu një bisedë ËhatsApp midis bashkëpunëtorëve të Ibrahim-it, të dhënat e gjurmimit të fluturimeve, pamjet satelitore dhe regjistrat e pronësisë së korporatave dhe aviacionit në tre kontinente për të mbledhur të dhënat se si i besuari më i afërt i Assadit orkestroi kalimin e sigurt të avionit.
Avioni mbante çanta të zeza të pashënuara me para që mbanin të paktën 500,000 dollarë, si dhe dokumente, laptopë dhe disqe me inteligjencë kyçe rreth “Grupit”, emri i koduar Assad dhe bashkëpunëtorët e Ibrahim-it të përdorur për rrjetin e ndërlikuar të subjekteve që përfshin telekomunikacionin, bankat, pasuritë e patundshme, energjinë dhe aktivitete të tjera, sipas personit brenda rrjetit të Assadit, një ish-oficeri të inteligjencës dhe një bisede në Ëhatsapp.
Assad-iy, vendndodhja e të cilit u mbajt sekret edhe nga anëtarët e ngushtë të familjes në ditët e fundit të furishme të regjimit të tij, i është dhënë azil politik në Rusi. Reuters nuk ishte në gjendje të kontaktonte atë apo Ibrahim-in për koment. Ministritë e Jashtme të Rusisë dhe Emirateve të Bashkuara Arabe nuk iu përgjigjën pyetjeve në lidhje me operacionin.
Qeveria e presidentit të ri Ahmed al-Sharaa është e vendosur të rikuperojë fondet publike të marra jashtë vendit në prag të rënies së Assadit, tha një zyrtar i lartë për Reuters, për të mbështetur ekonominë e Sirisë ndërsa ajo punon nën sanksione dhe mungesë valutore.
Zyrtari konfirmoi për Reuters se paratë ishin kontrabanduar jashtë vendit përpara rrëzimit të ish-sundimtarit, por nuk dha hollësi se si, duke shtuar se autoritetet ende po përcaktojnë se ku shkuan paratë.
Reuters nuk mund të përcaktojë në mënyrë të pavarur nëse Assad drejtoi në mënyrë aktive operacionin e arratisjes. Disa burime me njohuri të drejtpërdrejta për misionin thanë se nuk mund të kishte ndodhur pa bekimin e sundimtarit.
“JU S’E PATË KËTË AEROPLAN”
Më 6 dhjetor, ndërsa rebelët e udhëhequr nga grupi islamik Hayat Tahrir al-Sham marshuan drejt kryeqytetit, avioni 13-vendësh Embraer iu afrua Aeroportit Ndërkombëtar të Damaskut.
Më shumë se një duzinë staf me uniformat e kamuflazhit të Inteligjencës së Forcave Ajrore të Sirisë – një instrument kryesor i represionit politik nën Assad – u mobilizuan për të ruajtur Sallën e Ceremonive, seksionin VIP të aeroportit dhe rrugën e tij të hyrjes, sipas gjashtë burimeve me njohuri për operacionin. Katër nga këto burime thanë se ishin në vendngjarje.
Një pjesë e vogël e makinave civile me xhama të zinj iu afruan zonës, thanë tre nga njerëzit në vend. Makinat i përkisnin Gardës elitare të Republikës, të ngarkuar për të mbrojtur Assadin dhe Pallatin Presidencial, thanë dy nga personat në vend – ish-oficeri i inteligjencës dhe një zyrtar i lartë i aeroportit.
Përfshirja e Gardës Republikane nënkuptonte se “Bashar al-Assad dha urdhrat” në lidhje me operacionin, sipas një ish-anëtari të lartë të Gardës së Republikës. Garda i përgjigjej vetëm komandantit të saj, kushëririt të Assadit, gjeneralit Talal Makhlouf, ose vetë Assadit, shtoi ky person.
Shefi i sigurisë së aeroportit, Gjeneral Brigade Ghadeer Ali, i tha stafit të aeroportit se personeli i Inteligjencës së Forcave Ajrore do merrej me avionin, sipas Mohammed Qairout, kreu i operacioneve tokësore me Sirian Air.
“Ky aeroplan po vjen të ulet dhe ne do merremi me të,” kujton Qairout t’i ketë thënë Ali.
“Ju nuk e keni parë këtë aeroplan.”
Ali, një oficer i lartë i Inteligjencës së Forcave Ajrore, mori urdhra direkt nga Pallati Presidencial, thanë tre zyrtarë të aeroportit sirian dhe ish-oficeri i inteligjencës.
Reuters nuk mundi të kontaktonte atë për koment.
ORËT PËRFUNDIMTARE
Aeroplani C5-SKY fluturonte çdo herë në Aeroportin Ekzekutiv Al Bateen të Abu Dhabit, i përdorur nga personalitete dhe i njohur për privatësinë e tij të rreptë, tregojnë të dhënat e Flightradar24.
Në fillim, avioni u largua nga Dubai më 6 dhjetor dhe u ul në Damask rreth mesditës me orën lokale. Më pas ai fluturoi në aeroportin Al Bateen dhe u kthye në Damask vetëm pas orës 22:00. Sa herë që ulej, “makinat nxitonin drejt aeroplanit, duke qëndruar për një kohë të shkurtër dhe më pas largoheshin pak para se avioni të ngrihej përsëri”, tha një nga pesë burimet që punonin në aeroport.
Ali i tha stafit të Inteligjencës së Forcave Ajrore se personeli i Pallatit Presidencial dhe të afërmit e Assadit – përfshirë adoleshentët – do hipnin në dy fluturimet e para që u nisën nga Damasku më 6 dhjetor, të cilat mbanin gjithashtu para, sipas ish-oficerit të inteligjencës në vendngjarje.
Reuters nuk mund të kishte qasje te një manifest për katër fluturimet për të konfirmuar pasagjerët ose ngarkesën e avionit.
Fluturimi i dytë nga Damasku transportoi gjithashtu piktura dhe disa skulptura të vogla, tha i njëjti burim.
Më 7 dhjetor, avioni u kthye në Damask rreth orës 16:00 dhe u nis për në Al Bateen për herë të tretë më shumë se një orë më vonë, këtë herë të ngarkuar me çanta me para, si dhe me hard disqe dhe pajisje elektronike që përmbajnë informacione rreth rrjetit të korporatës së Assadit, sipas oficerit të inteligjencës dhe burimit brenda rrjetit të biznesit të Assadit.
Informacioni i ruajtur përfshinte të dhënat financiare, procesverbalet e takimeve, pronësinë e kompanive, pasuritë e paluajtshme dhe partneritetet, si dhe hollësi të transfertave të parave të gatshme dhe kompanive dhe llogarive në parajsat fiskale, tha ky burim.
Këtë herë, automjetet që i përkisnin ambasadës së Emirateve të Bashkuara Arabe në Damask iu afruan zonës së aeroportit VIP përpara se avioni të nisej, tha ish-oficeri i inteligjencës, i cili tha se sugjeroi se Emiratet e Bashkuara Arabe ishin në dijeni të operacionit.
VAJTJA NË BAZËN RUSE
Në fillim të 8 dhjetorit, luftëtarët rebelë arritën në Damask, duke bërë që Assadi të ikte për në bastionin e tij bregdetar të Latakias, në bashkërendim me forcat ruse. Aeroporti i Damaskut ndaloi së funksionuari.
Pak pas mesnatës së asaj dite, avioni C5-SKY u largua nga Al Bateen për herë të fundit. Pasi kaloi mbi qytetin e Homsit, në veri të Damaskut, rreth orës 3 të mëngjesit me orën lokale, avioni hoqi mbulimin e gjurmimit të fluturimit për rreth gjashtë orë përpara se të rishfaqej mbi Homs, duke u kthyer në Abu Dhabi, tregojnë të dhënat nga Flightradar24.
Gjatë asaj dritareje, ai u ul në bazën Hmeimim në provincën Latakia, sipas ish-oficerit të inteligjencës.
Një pamje satelitore e marrë në orën 9:11 të mëngjesit nga Planet Labs kapi aeroplanin në pistën në Hmeimim. Reuters ishte në gjendje të konfirmonte se avioni Embraer në imazh ishte C5-SKY bazuar në madhësinë dhe formën dhe të dhënat e gjurmimit të fluturimit. Avioni ishte i vetmi aeroplan privat që fluturonte brenda dhe jashtë Sirisë midis 6 dhe 8 dhjetorit, tregojnë të dhënat e gjurmimit të fluturimeve.
Në bordin e fluturimit nga Hmeimim ishte Ahmed Khalil Khalil, një bashkëpunëtor i ngushtë i Ibrahim-it aktiv brenda rrjetit të Assadit, sipas oficerit të Inteligjencës së Forcave Ajrore, burimit brenda perandorisë së biznesit të Asadit dhe bisedës ËhatsApp. Khalil është nën sanksionet perëndimore për mbështetjen e regjimit të mëparshëm duke operuar dhe kontrolluar disa biznese në Siri.
Ai kishte arritur në bazën ruse me një makinë të blinduar të ambasadës së Emirateve dhe mbante 500,000 dollarë në para, sipas personit brenda rrjetit të Asadit dhe mesazheve ËhatsApp.
Khalil i kishte tërhequr paratë dy ditë më parë nga një llogari në Bankën Islamike Ndërkombëtare të Sirisë (SIIB), sipas të njëjtave burime.
Personi brenda rrethit të Assadit tha se llogaria i përket Al-Burj Investments me bazë në Damask. Kompania është 50% në pronësi të Ibrahim-it, sipas The Syria Report, një platformë në internet që përmban një bazë të dhënash të korporatës të përpiluar nga ekspertë të Sirisë, të cilat citojnë të dhënat zyrtare siriane të vitit 2018.
Khalil nuk iu përgjigj kërkesës për koment të dërguar përmes llogarisë së tij në Facebook. SIIB dhe Al-Burj nuk iu përgjigjën emaileve që kërkonin koment.
Individi brenda rrethit të biznesit të Assadit dhe një ish-zyrtar në Autoritetin e Transportit Ajror të Sirisë tha se avioni Embraer po operonte sipas një marrëveshjeje, në të cilën pronari siguron avionin, por jo ekuipazhin, pilotin, mirëmbajtjen, operacionet tokësore ose sigurimin.
Reuters nuk mund të përcaktojë se kush i drejtonte fluturimet.
Ibrahim arriti në Abu Dhabi më 11 dhjetor, shtoi ky person.
I pyetur për aeroplanin në një intervistë me Reuters, presidenti sirian Ahmed al-Sharaa nuk pranoi të komentonte.
“AEROPLANI LIBANEZ”
Ibrahim e mori me qira avionin nga biznesmeni libanez MohamadWehbe, sipas një anëtari të elitës së biznesit të Sirisë dhe burimit brenda rrjetit të Assadit. Në bisedën WhatsApp, avioni u përshkrua nga një nga bashkëpunëtorët e Ibrahim-it si “avioni libanez”.
Wehbe zotëron Flying Airline FZCO, e regjistruar si një kompani e Zonës së Lirë të Dubait, sipas profilit të tij në LinkedIn.
Në prill 2024, Mohamad Wehbe postoi fotografi të C5-SKY në LinkedIn me mbishkrimin, “mirë se erdhët”. Në janar, biznesmeni shkroi në një postim të veçantë në LinkedIn se avioni ishte në shitje.
Avioni u regjistrua në Gambia në një kompani lokale, Flying Airline Company, nga prilli 2024. Të dhënat e gjurmimit të fluturimeve tregojnë se, në muajt para rënies së Assadit, avioni kishte fluturuar drejt Rusisë aleate të Assadit, aktualisht nën sanksionet e aviacionit perëndimor për pushtimin e Ukrainës.
Reuters nuk ishte në gjendje të arrinte kontaktin e regjistruar për Flying Airline Company në Gambia, Sheikh Tijan Jallow.
Flying Airline Co është 30% në pronësi të një shtetasi tjetër libanez, Oussama ËWehbe, dhe 70% në pronësi të shtetasit irakian Safa Ahmed Saleh, sipas të dhënave të shteti të Gambias.
Mediat sociale tregojnë se Mohamad Wehbe ka një djalë të quajtur Oussama, i cili gjithashtu punon në industrinë e aviacionit. Reuters nuk mund të konfirmojë nëse ai është i njëjti njeri në regjistrin e Gambias.
I kontaktuar nga Reuters, Mohamad Wehbe mohoi çdo përfshirje me fluturimet C5-SKY brenda dhe jashtë Sirisë dhe i tha Reuters se ai nuk e zotëron avionin, por thjesht e merr me qira “nganjëherë” nga një ndërmjetës, emrin e të cilit ai nuk pranoi ta jepte. Ai nuk iu përgjigj pyetjeve nëse djali i tij ishte i përfshirë.
Oussama Wehbe nuk iu përgjigj një kërkese për koment. Reuters nuk mundi të gjente Safa Ahmed Saleh.
*Raportimi nga Firas Al Daalati në Damask, Joanna Plucinska dhe Reade Levinson në Londër, Maha El Dahan në Dubai; Raportim shtesë nga Jonathan Saul në Londër, Timour Azhari, Samia Nakhoul dhe Maya Gebeily në Damask, Robbie Corey-Boulet dhe Portia Croëe në Dakar, Gleb Stolyarov në Tbilisi dhe Lisa Juça në Milano; Redaktimi nga Lisa Juça
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Reuters
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
