Vetëm disa orë pasi vdekja e Papa Françeskut u njoftua të hënën, tashmë po shtoheshin spekulimet se cili nga kardinalët e tij do kishte më shumë gjasa ta zëvendësonte atë.
Pothuajse 1.4 miliardë katolikë në mbarë botën u zhytën në zi pasi Vatikani konfirmoi se 88-vjeçari i sëmurë kishte ndërruar jetë pas disa javësh i sëmurë. Vdekja e tij ka krijuar një boshllëk në krye të kishës katolike, e cila tani duhet të emërojë një udhëheqës të ri fetar.
Një sërë zyrtarësh të lartë të kishës janë shpallur si pontifikë të ardhshëm, por librarët sugjerojnë se në veçanti dy kardinalë kanë mundësitë më të mira; Pietro Parolin dhe Luis Antonio Tagle.
Papa argjentinas kishte qenë kreu i kishës katolike për 12 vjet, në kohë veçanërisht të trazuara. Ai u detyrua të përballej me skandalet e abuzimit seksual që përfshinin priftërinj në mbarë botën dhe iu desh të mbrohej pas akuzave se nuk kishte bërë mjaftueshëm për të luftuar kundër diktaturës brutale ushtarake në kohën kur ishte kreu jezuit në Argjentinë nga 1973 deri në 1979.
Udhëheqja e tij gjithashtu u tregua disi përçarëse; ai konsiderohej gjerësisht si një pontifik modern dhe tolerant, gjë që herë pas here zemëronte anëtarët më konservatorë të kishës së tij. Për shembull, ai ofroi një qëndrim shumë më mirëpritës ndaj homoseksualëve sesa paraardhësit e tij, madje duke shkuar deri në shkarkimin e një peshkopi anti-LGBTQ në Teksas. Megjithatë, pikëpamjet e tij liberale nuk shkuan më larg; ai ende besonte se homoseksualiteti ishte një mëkat dhe shkaktoi një reagim kritik kur krahasoi abortin me “punësimin e një vrasësi”.
Në konklavën e vitit 2013, një nga favoritët ishte kardinali Angelo Scola i Milanit. Peshkopët italianë ishin aq të sigurt se ai do zgjidhej, saqë pasi tymi i bardhë doli nga oxhaku i Vatikanit, një zyrtar i lartë i kishës italiane u dërgoi një mesazh gazetarëve duke shprehur gëzim për zgjedhjen e Scola-s. Problemi ishte se kardinali Jorge Bergoglio ishte emëruar tashmë Papë.
Kjo konklavë do jetë vendimtare për të vendosur drejtimin e ardhshëm të Kishës Katolike Romake dhe fusha e kandidatëve është e hapur.
Ai hodhi poshtë rregulloren e vjetër, të pashkruar që peshkopët e disa dioqezave të caktuara (disa prej tyre në Itali) do bëheshin automatikisht kardinalë dhe në vend të kësaj u dha mundwsinw pwr tw qenw peshkopë kardinalwve në pjesë të botës që nuk e kishin pasur kurrë më pare kwtw mundwsi, si Tonga, Haiti dhe Papua Guinea e Re.
Megjithatë, vetëm disa kardinalë kanë aftësitë, përvojën dhe personalitetin e nevojshëm për të marrë rolin e udhëheqjes së Kishës Katolike Romake.
Zgjedhësit do duhet të marrin në konsideratë prioritetet e kishës dhe profilin e kandidatit të ardhshëm. Ata gjithashtu do duhet të konsiderojnë nëse Papa i ardhshëm duhet të vazhdojë reformat e nisura nga Françesku apo të marrë një drejtim tjetër.
Ata do kërkojnë dikë që mund të udhëheqë një kishë globale dhe të ofrojë udhëheqje morale të besueshme në skenën botërore. Disa e shohin të ardhmen e kishës si të shtrirë në Azi, gjë që ka çuar në spekulime se Papa i ardhshëm mund të jetë nga Azia Juglindore.
Mosha është gjithashtu një faktor, me dy konklavat e fundit që zgjodhën papët më të vjetër për të siguruar pontifikatë më të shkurtër.
Kandidatët papë njihen si “papabile”. Shumica dërrmuese e papabileve u emëruan nga Papa Françesku, megjithëse dy u zgjodhën nga Benedikti XVI.
Pasardhësi i Papës Françesku do duhet të ecë në të njëjtën linjë të vështirë për të çuar përpara të gjithë elementët e kishës, edhe pse numri i famullitarëve po pakësohet në kongregacione në shumë pjesë të botës.
Çfarë duhet ditur
Papa i ardhshëm do zgjidhet nga një grup zyrtarësh të lartë të kishës të njohur si Kolegji i Kardinalëve. Procesi sekret, i njohur si konklava papale, do mbahet pas dyerve të mbyllura në Kapelën Sistine të Vatikanit. Kardinalët nuk do kenë asnjë kontakt me botën e jashtme ndërkohë që diskutimet janë duke u zhvilluar, kisha do mbrohet nga ndërhyrje të mundshme përgjuese dhe të gjithë telefonat celularë do hiqen.
Burrat do flasin dhe do votojnë, me pushime të shkurtra për meshë, lutje, ushqim dhe gjumë. Kandidati fitues duhet të sigurojë një shumicë prej dy të tretave të votave, përveç nëse kjo shifër nuk mund të arrihet pas 30 votimeve. Në këtë rast do votohet me shumicë të thjeshtë.
Pas çdo votimi, fletët e votimit digjen, me kimikate të shtuara për të ngjyrosur tymin, si një mënyrë për t’i bërë të ditur botës së jashtme nëse votimi ishte i suksesshëm apo jo. Tymi i zi do të thotë se ende nuk është marrë një vendim, ndërsa tymi i bardhë do të thotë se është zgjedhur një papë i ri.
Në këtë pikë, papa i ri i propozuar pyetet nëse e pranon rolin dhe, nëse po, ai do veshë veshjen tradicionale përpara se të dalë për t’u folur besimarëve që presin jashtë Bazilikës së Shën Pjetrit.
Kardinali Luis Antonio Tagle është një kryesues i hershëm për t’u bërë Papa i ardhshëm, me lojtarët e basteve që ofrojnë shanse 3-1, ndërsa atyre që dëshironin të vinin bast për kardinalin Pietro Parolin iu ofruan shanset 4-1.
Platforma e parashikimit e bazuar në kriptovaluta të Nju Jorkut, Polymarket, ka mbikëqyrur gjithashtu një sërë kandidatësh të mundshëm për papë për të përcaktuar gjasat e tyre për t’u bërë Papë. Ndryshe nga shanset fillestare të emrave të mundshëm, ata vendosën Parolin në 37 përqind më shumë gjasa për të qenë Papa i ardhshëm, kurse Tagle në 32.8 përqind, që nga mëngjesi i së hënës.
Sipas Polymarket, dy kandidatët ndjekës janë më prapa, me kardinalin Peter Erdo me 7.2 përqind dhe kardinali Peter Turkson me 5.9 përqind.
Kush është Pietro Parolin?
Parolin, një italian 70-vjeçar, punoi ngushtë me Papa Françeskun dhe shërbeu si sekretar i tij kardinal i shtetit. Ashtu si mentori i tij, ai shihet si një prift i moderuar, megjithëse raportet sugjerojnë se ai nuk është aq liberal sa Papa Françesku, veçanërisht në lidhje me marrëdhëniet e homoseksualëve. Kur Irlanda votoi për legalizimin e martesave të të njëjtit seks në 2015, Parolin e përshkroi masën si një “humbje për njerëzimin”.
Parolin ishte ndër zyrtarët e lartë të kishës që u takua me nënpresidentin e SHBA-së JD Vance të shtunën, me Vatikanin që më vonë tha se ata kishin ndarë “një shkëmbim mendimesh”.
Njw diplomat i aftë, kardinali ka mbajtur pozicionin numër dy në Vatikan që nga viti 2013 dhe ka një njohuri të thellë të kishës globale. Parolin, i cili vjen nga veriu i Italisë, ka punuar në Amerikën Latine si përfaqësues papal në Venezuelë dhe mori pjesë në nënshkrimin e marrëveshjes së paqes të Kolumbisë në vitin 2016.
Ai ka qenë arkitekti i përpjekjeve të Vatikanit për të ndërtuar marrëdhënie me Vietnamin dhe lëvizjen për të rivendosur lidhjet diplomatike me Kinën, e cila pa Selinë e Shenjtë të nënshkruajë një marrëveshje me Pekinin për emërimet e peshkopëve. Ndërsa ai mbështeti axhendën e Françeskut, Parolin është një figurë më e kujdesshme dhe konservatore, megjithëse aftësitë e tij në ndërmjetësim dhe diplomaci mund të tërheqin votuesit.
Kush është Luis Antonio Tagle?
67-vjeçari, një nga kandidatët më të rinj në garë për të qenë Papa i ardhshëm, është nga Filipinet dhe do të ishte Papa i parë nga Azia Juglindore.
Përsëri, ai konsiderohet të jetë relativisht liberal dhe e ka quajtur Kishën Katolike si shumë të ashpër ndaj çifteve të divorcuara ose atyre në marrëdhënie homoseksuale. Megjithatë, ai e ka kundërshtuar abortin.
Kardinali filipinas është një udhëheqës modest, por karizmatik, i quajtur shpesh “Françesku aziatik” për shkak të lidhjes së tij të ngushtë me prioritetet baritore të pontifikatit të Françeskut. Për disa vite, ai drejtoi krahun bamirës global të kishës. Në vitin 2019, Françesku i kërkoi të ishte prefekt i departamentit të Vatikanit për ungjillizimin, gjë që e ka parë atë të punojë ngushtë me drejtuesit e kishave në botën në zhvillim.
Edhe pse një udhëheqës angazhues, disa kanë vënë në pikëpyetje aftësitë e tij menaxheriale pasi një rishikim i Vatikanit i udhëheqjes së Caritas – federata e bamirësisë katolike – e pa atë të largohej si president. Tagle, i njohur si “Chito”, do ishte Papa i parë i Azisë Juglindore dhe Filipinas dhe kandidatura e tij pasqyron ndikimin në rritje të kishës në Azi.
Çfarë ndodh më pas
Katolikët në mbarë botën do vijojnë të mbajnë zi për vdekjen e Papës dhe do ketë një shikim publik të trupit të tij përpara se të prehet.
Anëtarët e Kolegjit të Kardinalëve do përgatiten për procesin rraskapitës që do t’i shohë ata të zgjedhin Papatin e ardhshëm. Kur të fillojë konklava, turma të mëdha dhe media botërore do mblidhen për të parë shtëllungat e tymit me ngjyra, ndërsa presin lajmin se është zgjedhur një papë.
VINI RE: Ky material është pronësi intelektuale e Newsweek
Përgatiti për Hashtag.al, Klodian Manjani
